الیاس (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِلْیاس (به کسر الف و سکون یاء) از واژگان بکار رفته در
قرآن کریم و نام یکی از
پیامبران خداست، و از اینکه در قرآن مجید در ردیف
انبیاء بنی اسرائیل شمرده شده می‌توان بدست آورد که از پیامبران بنی اسرائیل است. این نام دو بار در قرآن ذکر شده است.
إِلْیاس نام یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل بوده و در قرآن از ایشان یاد شده است. در
مجمع البیان از
ابن عباس و
محمد بن اسحق و غیره، نقل شده که: او از انبیاء بنی اسرائیل و از اولاد
هارون برادر
موسی می‌باشد.
در قرآن مجید دو بار اسم او ذکر شده یکی در
سوره انعام آیه ۸۵
که خداوند او را از صالحان شمرده
(وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیی وَ عِیسی وَ اِلْیاسَ کُلٌّ مِنَ الصَّالِحِینَ)، دیگر در
سوره صافّات که فرموده
(وَ اِنَ اِلْیاسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ، اِذْ قالَ لِقَوْمِهِ اَ لا تَتَّقُونَ. اَ تَدْعُونَ بَعْلًا وَ تَذَرُونَ اَحْسَنَ الْخالِقِینَ اللَّهَ رَبَّکُمْ وَ رَبَّ آبائِکُمُ الْاَوَّلِینَ. فَکَذَّبُوهُ فَاِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ. اِلَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِینَ. وَ تَرَکْنا عَلَیْهِ فِی الْآخِرِینَ سَلامٌ عَلی اِلْ‌یاسِینَ. اِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ)یعنی: «اِلْیَاس از پیامبران بود، آنگاه که به قوم خویش گفت: آیا تقوی نمی‌کنید؟ آیا
بعل (نام
بت آن قوم) را می‌خوانید و خدا را که احسن الخالقین است ترک می‌کنید؟! همان خدائی که پروردگار شما و پروردگار پدران قدیم شماست، پس او را دروغگو شمردند، آنها به عذاب احضارشدگانند. مگر بندگان خاصّ خدا (که در قوم او بودند) برای او در میان آیندگان نام نیک یا
شریعت، باقی گذاشتیم سلام بر الیاسیان، ما نیکوکاران را چنین جزا می‌دهیم» (احتمال دارد که مراد از «اِلْ‌یاسِینَ» الیاس و تابعان او باشند.
آیات فوق روشن می‌کند که: این شخص بزرگوار همچون پیامبران دیگر بر قومی بت‌پرست مبعوث شده بود و نیز او را مانند پیامبران دیگر تکذیب کرده‌اند.
فرید وجدی او را همان
ادریس نبی دانسته که گویند: جدّ
حضرت نوح بود و نیز نقل شده که «بعل» نام بتی بود در
بعلبک، و این نام، از نام آن بت گرفته شده است و احتمال دارد که بر اهل بعلبک مبعوث شده باشد.
در باره این پیامبر نیز، چیزهای غیر معقول نقل شده که
قرآن مجید نامی از آنها نمی‌برد و در نقل آنها، پای
کعب الاحبار و
وهب بن منبّه در میان است، در
تفسیر المیزان آنها را از
تفسیر الدر المنثور نقل و ردّ می‌کند و نیز می‌گوید: در بعض اخبار
شیعه هست که: الیاس همیشه زنده است امّا آنها اخبار ضعیف‌اند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «الیاس»، ج۱، ص۱۰۵.
