المنهل الروی فی الطب النبوی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«المنهل الروی فی الطب النبوی» تالیف
محمد بن طولون دمشقی (متوفی ۹۵۳ ق) از جمله نگاشته‌های گرانقدر و با ارزش در حوزه
طب روایی است.
در نگارش طب‌های روایی معمولا به دو شیوه عمل شده بعضی همانند
حافظ ابونعیم اصفهانی با ذکر سند و بعضی دیگر همانند
سیوطی و ذهبی اسانید روایات را ذکر ننموده‌اند تنها به نقل منابع اکتفاء نموده‌اند. ابن طولون به شیوه دوم عمل نموده و تنها به ذکر منابع روایی بسنده نموده است.
از سوی دیگر او احادیثی را جمع آوری نموده که به نظرش پسندیده و سودمند است و از ذکر احادیثی که آثار
کذب و جعل در آنها ظاهر بوده اجتناب نموده است.
کتاب در ساختار از کتب طبی پیروی می‌کند یعنی مؤلف روایات طبی را بر اساس ساختار و فهرست مطالب نگاشته‌های طبی تدوین و تنظیم نموده است.
وی در ابتداء به
تشویق در آموزش
طب و ذکر احادیثی دراین باره می‌پردازد. و پس از آن مطالب مورد نظرش را در چند بخش ارائه می‌کند که بخش
ادویه مفرده آن به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده است.
کتاب المنهل الروی از نگاشته‌های سودمند و مفید در حیطه
طب روایی است. مؤلف آن دانشمندی آشنا به مباحث روایی است. از سوی دیگر با طب و کتاب‌ها و مباحث طبی آشناست.
این ویژگی‌ها باعث شده کتاب المنهل الروی اثری سودمند برای مشتاقان طب سنتی باشد. همچنین طرز طرح مباحث الگویی مطلوب است برای آنان که قصد نگارش طب‌های روایی را دارند. البته از آنجا که مؤلف، عالمی سنی مذهب است بالطبع روایاتی را نقل می‌نماید که در کتب
اهل سنت آمده است و چه بسا بعضی از آنها چه از لحاظ سندی و چه از لحاظ دلالی مورد پذیرش عالمان
شیعه قرار نگیرد.
نویسنده پس از نقل روایاتی درباره تشویق به
علم طب ، مباحث ارکان،
اخلاط ،
مزاج ، اعضاء و
سته ضروریه را بر اساس روایات نقل می‌کند.
مبحث بعدی در کتاب ذکر
ادویه و اغذیه مفرده‌ای است که در روایات آمده است، که مؤلف این اغذیه و ادویه را بر اساس حروف الفبا ذکر می‌کند.
در ادامه این مبحث، ذکر ادویه مرکبه (قرابادین) است. مبحث بعدی، بحث بیماری‌ها و علاج آنها است که از بیماری سر شروع شده و با مبحث بیماری‌های عمومی پایان می‌پذیرد.
در پایان نیز مؤلف به ذکر فوائد متفرقه‌ای که از روایات پیرامون پزشکی استخراج می‌شود می‌پردازد این مباحث عبارتند از:
۱. پرهیز از مداوای با نجاسات.
۲.
پرهیز غذایی .
۳. حکایتی از
هارون الرشی د پیرامون بیماری بدون دوا.
کتاب به همت حافظ عزیز بیک مدیر گروه انوار المعارف هندوستان تصحیح و تحشیه شده است و در
سال ۱۴۰۷ ق (۱۹۸۷ م) منتشر شده است.
محقق در ابتدای مقدمه‌ای پیرامون زندگی
ابن طولون و کتاب المنهل الروی او نگاشته است. پاورقی‌های او نیز بیشتر به تصحیحات و تخریجات احادیث اختصاص دارد. در بعضی از پاورقی‌ها نیز معنی واژه‌ها و یا عبارتی توضیح داده شده است. فهرست مطالب و منابع کتاب در انتهای اثر آمده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور)
