القول المبین عن وجوب مسح الرجلین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مؤلف كتاب القول المبین عن وجوب مسح الرجلین شيخ
ابو الفتح محمد بن علی کراجکی متوفى ۴۴۹ هجرى قمري است، اين كتاب بخشى از كتاب
کنز الفوائد نوشته مؤلف و از بهترين آثار قلمى ايشان است. نويسنده از بزرگان علماى
شیعه و از شاگردان سيد مرتضى مى‌باشد.
شيخ ابو الفتح،
محمد بن علی کراجکی طرابلسى در قرن چهارم هجرى، قرن شكوفايى
علم و دانش در سرزمين‌هاى اسلامى، به دنيا آمد. او از درخشان‌ترين چهره‌هاى علمى نيمه اول قرن پنجم هجرى و معاصر با
شیخ طوسی است. شيخ ابو الفتح كراجكى انديشمندى بزرگ بود. او
فقیه ، اصولى، رياضيدان، ستاره شناس، اديب و آگاه به علوم حديث،
فلسفه ، كلام، نحو، اخلاق، تاريخ، رجال،
تفسیر و پزشكى بود. وى از شخصيت‌هاى بزرگى مانند
شیخ مفید و
سید مرتضی بهره‌ها برده بود و بيش از ۸۰ تأليف دارد.
شیخ حر عاملی دربارۀ ايشان مى‌فرمايد:« شيخ ابو الفتح كراجكى دانشمندى فاضل و متكلمى فقيه و محدثى مورد
اطمینان و جليل القدر است».
سید محسن امین در كتاب ارزشمند اعيان الشيعه دربارۀ ايشان مى‌فرمايد:« ابو الفتح، محمد بن على بن عثمان كراجكى از برجسته‌ترين علما و فقها و متكلمين شيعه و رئيس
مذهب، و صاحب تصنيفاتى ارزنده است. او آگاه به علم نحو، لغت، ستاره شناسى، پزشكى و شخصيتى متكلم، فقيه و
محدث است و از شيخ مفيد، سيد مرتضى، شيخ طوسى و بسيارى از شاگردان آنان و برخى از شخصيت‌هاى
اهل تسنن اجازه روايت دارد». شهيد اول از وى تعبير به علامه مى‌كند و برخى ديگر از علما وى را از بزرگان علما و فقها و متكلمين به شمار آورده‌اند و بسيارى از اجازات روايى را به وى رسانده‌اند.
مؤلف در آغاز كتاب مى‌گويد: « سألت ايدك الله تعالى فى ان اورد لك من القول فى مسح الرجلين، ما يتبين لك به وجوبه، و صحة
مذهبنا فيه و صوابه، و انا اجيبك الى ما سألت، و اورد مختصرا نطلب به ما طلبت بعون الله و توفيقه».
« خداوند ترا موفق بدارد، از من درخواست نمودى تا رساله‌اى در باب
مسح رجلين براى تو به نگارش درآورم. و در آن به علت وجوب آن و دليل
صحت مذهب شيعه
اشاره نمايم. و من نيز پذيرفتم و رساله مختصرى در اين باب به نگارش درآوردم تا خواسته شما را برآورده سازم به يارى خداوند متعالى و توفيق او».
مسئله
وضوء و مسح پا، يكى از مسائل مهمى بوده كه معركه آراء علماء
شیعه و سنى در صدر
اسلام بوده است. شيعه طبق روايات معتبر و صحيح، كه از ائمه عليهم السلام وارد شده قائل به وجوب مسح پا بوده و علماى اهل تسنن نيز با پيروى از علماى اوليه خود قائل به شستن پا به جاى مسح آن شده‌اند. با توجه به اينكه، مسلمانان پنج وعده در روز
نماز مى‌خوانند و براى آن بايد وضوء بگيرند، اين مسئله از مسائل بسيار مبتلابه و روزانه مسلمانان بوده است.
نويسنده در اين كتاب با
استدلال به آيه وضوء: « يا ايها الذين آمنوا اذا قمتم الى الصلوة فاغسلوا وجوهكم و ايديكم الى المرافق و امسحوا برؤسكم و ارجلكم الى الكعبين».
« اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد، هنگامى كه براى نماز برمى‌خيزيد، صورت و دستهاى خود را تا آرنج بشوييد و سر و پاى خود را تا دو برآمدگى مسح نمائيد». و همچنين با استفاده از روايات اهل بيت
پیامبر صلی الله علیه وآله و با
استناد به علم تفسير بنا بر مبناى علماى اهل تسنن در آن دوران و شواهد ادبى و لغوى و استناد به برخى از روايات اهل تسنن و سخنان دانشمندان آنان به اثبات عقيده شيعه در وجوب مسح رجلين در وضو پرداخته است.
شيخ ابو الفتوح كراجكى از شاگردان سيد مرتضى و از علماى بزرگ شيعه در دوران خود بوده است. آن دوران مصادف با حكومت خاندان آل بويه بر بخش زيادى از ممالك اسلامى بوده. خاندان
آل بویه ، شيعه و ارادتمند به
اهل البیت پيامبر صلی الله علیه وآله بودند. دوران حكومت آنان حدودا يكصد سال به طول انجاميد و اين دوران همزمان با آغاز
غیبت كبرى و درخشش علماى بزرگى همچون
شیخ صدوق ، شيخ مفيد، سيد مرتضى و شيخ طوسى بوده است. در اين دوران علماى شيعه فرصت مناسبى براى نشر فرهنگ و معارف اهل بيت پيامبر صلی الله علیه وآله پيدا نمودند. و ديگر مانند دورانهاى قبل مجبور به
تقیه و يا سكوت نبودند. لذا در اين دوران علماى شيعه به راحتى كتابهاى فراوانى در نشر و اثبات عقايد خود نگاشته‌اند. اين زمان، از زمانهاى درخشش شيعه در تاريخ
اسلام به شمار مى‌آيد.
اين كتاب توسط دانشمند فاضل
عبد الله نعمه تحقيق شده است. همچنين
علی موسی کعبی نيز تحقيق بر اين كتاب نگاشته‌اند.
۱- نسخه خطى
آستان قدس رضوی ، شماره ۲۲۶، در ۱۹ سطر، نوشته سال ۶۷۷ هجرى قمرى، كه نسخه اصل اين چاپ نيز مى‌باشد. ۲- نسخه خطى كه به چاپ سنگى در سال ۱۳۲۲ هجرى قمرى به چاپ رسيده است.
۱- اين كتاب توسط انتشارات دارالذخائر در
قم به چاپ رسيده است.
تاريخ نشر ۱۴۱۰ هجرى قمرى- در جزء اول كتاب
کنز الفوائد كراجكى از ص ۱۵۱ تا ص ۱۶۳ به همراه تحقيق شيخ عبد الله نعمه .
۲- همچنين توسط انتشارات دار الاضواء
بیروت در سال ۱۴۰۵ هجرى قمرى به چاپ رسيده است.
القول المبین عن وجوب مسح الرجلین نویسنده:الشیخ أبوالفتح الکراجکی
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
