القاموس‌المبین فی اصطلاحات‌الاصولیین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«القاموس المبین فی اصطلاحات الاصولیین» تالیف دکتر محمود حامد عثمان از اساتید
اصول فقه دانشگاه الازهر مصر است. وی اثر حاضر را به شیوه
اهل سنت نگاشته و به طور مختصر در ایضاح اصطلاحات اصولی کوشیده است.
اصطلاحات اصولی بر اساس حروف هجاء تنظیم و برخی از اصطلاحات مورد شرح و تفسیر واقع شده است. از آنجا که هدف اصلی مولف
حصر و بیان اصطلاحات اصولی است لذا به ترجمه اعلام و تحقیق درباره مسائل فقهی نپرداخته است.
کتاب مشتمل بر سه بخش است:
۱- نویسنده در مقدمه بیان می‌کند که
علم اصول از لحاظ نفع اعظم علوم و از لحاظ قدر و شان اجل آنها محسوب می‌شود و به سبب قواعد آن،
نصوص شرعیه به صورت صحیح قابل فهم خواهد بود و این علم مصاحب
عقل و
شرع با هم است. تحصیل این علم متوقف بر فهم سائر علوم است و علوم مختلف مانند
تفسیر،
حدیث و
لغت به عنوان علوم پایه‌ای برای علم اصول ذکر شده‌اند. در
علم تفسیر آشنایی فی الجمله با تفسیر
آیات الاحکام کافی است یعنی حداقل به این مقدار که با مراجعه به کتب تفسیری بتواند از تفسیر
آیه موردنظر آگاه شود؛ البته غزالی علوم مورد نیاز را هشت علم می‌شمارد.
مولف بعد از تبیین مقدمات لازم تصریح می‌کند که شناخت
اصطلاحات اصولی یکی از امورات مهم برای محققان علوم شرعی است؛ البته در این مورد کتابهایی هم به رشته تحریر درآمده است که مهمترین آنها کتاب الحدود فی الاصول است که توسط حافظ ابی الولید اندلسی تالیف شده است. متاسفانه این کتاب با وجود اهمیت و ارزشی که دارد در برگیرنده تمام اصطلاحات نیست. لذا نویسنده با مراجعه به مصادر و منابع مختلف درصدد تدوین کتابی برآمده که تمامی اصطلاحات اصول را دربرگیرد.
۲- بحثی پیرامون ضرورت اصطلاحات و اهمیت آن: تهانوی درباره اهمیت اصطلاح می‌گوید: بیشترین چیزی که در تحصیل علوم باعث مراجعه به اساتید فن است ناشی از اشتباه گرفتن اصطلاحات است از این رو اگر کسی معنای اصطلاح را خوب نفهمد در آن
علم دچار سردرگمی خواهد شد و دکتر حسن شافعی می‌گوید: در واقع اصطلاح فنی، ابزار اساسی از ادوات بحث علمی است و بدین وسیله شخصیت و به اعتباری حقیقت هر علمی منکشف می‌شود و دکتر عبدالله شاذلی تصریح می‌کند که اصطلاح برای هر عملی مانند موضوع آن
علم ضروری است و خوض در هر علمی از علوم بدون تعریف مسائل و مناهج و مصطلحات و غایت آن میسور نخواهد شد.
۳- معجم فقه: که اصل کتاب را تشکیل می‌دهد و در مجموع ۴۳۵ واژه را در بردارد.
در انتهای اثر اهم مراجع کتاب آمده است. مولف در این معجم به یکصد و بیست و پنج کتاب منبع و اساسی مراجعه کرده و معجم خود را بر اساس آنها تدوین کرده است. فهرست اصطلاحات کتاب در انتهای اثر آمده است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
