القائم بامرالله فاطمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
القائم بامرالله فاطمی (۲۷۸-۳۳۴ق)، دومین خلیفه
دولت فاطمیان عبیدی در
قرن چهارم هجری قمری در
مصر و نخستین کسی است که در این حکومت، به امیرالمؤمنین ملقب شد. بنابر نقل مورخان وی از پدرش
عبیدالله مهدی، بدتر و فردی
زندیق و ملعون بود.
ابوالقاسم محمد بن عبیدالله بن مهدی
عبیدی فاطمی که نزار هم نامیده می‌شود، در شهر «سلمیه» نزدیک شهر «
حماه» واقع در
سوریه به دنیا آمد و بزرگ شد و با پدرش به مغرب رفت. وقتی که پدرش مالک مغرب شد، او را برای فتح
مصر دوباره گسیل کرد؛ (بار اول، در سال ۳۰۱ق و بار دیگر، در سال ۳۰۷ق) در نخستین لشکرکشی،
اسکندریه و فیّوم را به‌دست آورد و مرتبه دوم به جیزه رسید که سپاه
مقتدر بالله، خلیفه عباسی، به فرماندهی
مونس، با او جنگید و
القائم به مغرب بازگشت و در سال ۳۲۲ق پس از مرگ پدرش با او بیعت شد. او دومین پادشاه
دولت فاطمیان عبیدی و نخستین کسی است که در این حکومت، به امیرالمؤمنین ملقب شد.
حافظ ذهبی درباره او گفته است: «
قائم از پدرش مهدی، بدتر و فردی زندیق و ملعون بود.»
قاضی عبدالجبّار گفته است: «وی (
قائم) دشنام به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را آشکار ساخت و جارچی او فریاد می‌کرد: "لعنت کنید آن‌که و آنچه در غار بود!».
او عده‌ای از عالمان را کشت. با
ابوطاهر قرمطی در
بحرین و هَجَر، نامه‌نگاری کرد و به او دستور داد مساجد و قرآن‌ها را آتش بزند. رفتار او، خشم
اهل‌سنّت، به‌ویژه، خوارج را (که علیه فاطمیان
قیام کردند) برانگیخت و مهم‌ترین و حساس‌ترین این
قیام‌ها،
قیام ابویزید،
مخلد بن کیداد، برضد فاطمیان بود که در طول حکومت
قائم استمرار یافت و در عهد فرزندش منصور سرکوب شد.
قائم بامرالله در ۵۶ سالگی در شهر مهدیّه درگذشت.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۳۹.
