الذخر فی علم الأصول (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«
الذخر فی علم الاصول» اثر
آیتالله سید احمد موسوی نجفی اردبیلی مشتمل بر یکدوره مباحث اصولی است که مولف با استفاده از آرای محققان اصولی و
نقد و بررسی آنها نظریات خود را به رشته تحریر درآورده است.
کتاب در دو جلد تدوین شده که جلد اول آن درباره مباحث الفاظ و جلد دوم شامل
استصحاب و
تعادل و
تراجیح است.
در مقدمه کتاب به تعریف
علم اصول و موضوع آن پرداخته سپس مباحثی از قبیل
وضع ،
حقیقت شرعیه ، صحیح و اعم و مشتق را مطرح نموده آنگاه وارد مباحث اصلی کتاب میشود که اینک به بیان هرکدام از آنها میپردازیم
:
اول- اوامر: ۱- شناخت مفهومیت ماده با هیئت آن حاصل میشود و ماده بدون هیئت عبارت از قابلیت صرفه است. ۲- هیئت امر درمعنای طلب،
حقیقت است. ۳- وجوب و
استحباب به حسب وضع خارج از مفاد امر هستند. ۴- به نظر آخوند در نفی اعتبار
قصد قربت در شک در
واجب تعبدی و
توصلی نمیتوان به اصالة الاصلاق تمسک کرد. ۵-
واجب مطلق واجبی است که وجوب آن مقید و مشروط به شی ء مورد نظری نشده است. ۶- بحث پیرامون مقدمه واجب یک مساله اصولی است زیرا ملاک اصولی بودن در آن وجود دارد. ۷- مساله
ضد : این بحث از مباحث مهم و مفید اصولی است. بحث در آن پیرامون این است که اگر مولی به چیزی امر نمود آیا نفس این امر و دستور، اقتضاء و دلالت بر نهی از ضد این مامور به دارد یا نه؟ ۸- ترتب: اجتماع دو حکم فعلی در یک یا دو موضوع در زمان واحد به گونههای که امتثال هر دو مقدور نباشد در حالیکه یکی از آن دو مطلق و دیگری مشروط باشد.
دوم- نواهی: مفاد نهی در لغت منع از شی و در اصطلاح، طلب ترک شی ء است و متعلق آن طبیعت است. به نظر مشهور اجتماع امر و نهی در شی واحد عقلا و عرفا ممتنع است.
نهی مولوی تحریمی در
عبادات مقتضی فساد بوده و در
معاملات مقتضی فساد نیست.
سوم- مفاهیم: در این بخش بعد از تعریف مفهوم، مفهوم شرط و تداخل اسباب و مسببات و
مفهوم وصف ، غایت و حصر مورد بررسی قرار میگیرد.
چهارم- عام و خاص: مباحثی از قبیل تعریف و اقسام عام، مخصص لبی، مخصص مجمل، تمسک به عام قبل از فحص از مخصص، خطابات شفاهیه در
قرآن کریم ، تعقب عام به ضمیر، تخصیص عام به مفهوم از مهمترین مباحث این فصل محسوب میشوند.
پنجم- مطلق و مقید: مولف بعد از تعریف مطلق و مقید پیرامون مجازیت مطلق بعد از تقیید، اقسام لابشرط، حمل مطلق بر مقید، حمل مطلق بر مقید در
احکام وضعیه ، تعریف مجمل و مبین به بحث و بررسی میپردازد.
نویسنده تعریف
شیخ انصاری بر
استصحاب را رد کرده و بهترین تعریف استصحاب را چنین بیان می- کند: «بانه عبارة عن عدم انتقاض الیقین السابق من حیث الاثر و الجری بالشک فی
البقاء» وی تصریح میکند که در باب استصحاب بلکه در سایر اصول از
برائت و
حلیت و
طهارت ، اگر در
شبهات حکمیه جاری شود مساله اصولی، ولی اگر در
شبهات موضوعیه باشد مساله فقهی خواهد بود. نویسنده بعد از بحث پیرامون استصحاب و فروعات آن درباره تعادل و تراجیح به تحقیق میپردازد و بعد از بیان فرق بین
تعارض و
تزاحم به کلام متکافئین اشاره کرده و در پایان مرجحات منصوصه را مورد بحث و بررسی قرار میدهد.
فهرست مطالب هر یک از مجلدات در انتهای همان جلد آمده است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.