الذخر فی علم الأصول (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الذخر فی علم الاصول» اثر
آیت‌الله سید احمد موسوی نجفی اردبیلی مشتمل بر یکدوره مباحث اصولی است که مولف با استفاده از آرای محققان اصولی و
نقد و بررسی آنها نظریات خود را به رشته تحریر درآورده است.
کتاب در دو جلد تدوین شده که جلد اول آن درباره مباحث الفاظ و جلد دوم شامل
استصحاب و
تعادل و
تراجیح است.
در مقدمه کتاب به تعریف
علم اصول و موضوع آن پرداخته سپس مباحثی از قبیل
وضع ،
حقیقت شرعیه ، صحیح و اعم و مشتق را مطرح نموده آنگاه وارد مباحث اصلی کتاب میشود که اینک به بیان هرکدام از آنها می‌پردازیم
:
اول- اوامر: ۱- شناخت مفهومیت ماده با هیئت آن حاصل میشود و ماده بدون هیئت عبارت از قابلیت صرفه است. ۲- هیئت امر درمعنای طلب،
حقیقت است. ۳- وجوب و
استحباب به حسب وضع خارج از مفاد امر هستند. ۴- به نظر آخوند در نفی اعتبار
قصد قربت در شک در
واجب تعبدی و
توصلی نمی‌توان به اصالة الاصلاق تمسک کرد. ۵-
واجب مطلق واجبی است که وجوب آن مقید و مشروط به شی ء مورد نظری نشده است. ۶- بحث پیرامون مقدمه واجب یک مساله اصولی است زیرا ملاک اصولی بودن در آن وجود دارد. ۷- مساله
ضد : این بحث از مباحث مهم و مفید اصولی است. بحث در آن پیرامون این است که اگر مولی به چیزی امر نمود آیا نفس این امر و دستور، اقتضاء و دلالت بر نهی از ضد این مامور به دارد یا نه؟ ۸- ترتب: اجتماع دو حکم فعلی در یک یا دو موضوع در زمان واحد به گونه‌های که امتثال هر دو مقدور نباشد در حالیکه یکی از آن دو مطلق و دیگری مشروط باشد.
دوم- نواهی: مفاد نهی در لغت منع از شی و در اصطلاح، طلب ترک شی ء است و متعلق آن طبیعت است. به نظر مشهور اجتماع امر و نهی در شی واحد عقلا و عرفا ممتنع است.
نهی مولوی تحریمی در
عبادات مقتضی فساد بوده و در
معاملات مقتضی فساد نیست.
سوم- مفاهیم: در این بخش بعد از تعریف مفهوم، مفهوم شرط و تداخل اسباب و مسببات و
مفهوم وصف ، غایت و حصر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
چهارم- عام و خاص: مباحثی از قبیل تعریف و اقسام عام، مخصص لبی، مخصص مجمل، تمسک به عام قبل از فحص از مخصص، خطابات شفاهیه در
قرآن کریم ، تعقب عام به ضمیر، تخصیص عام به مفهوم از مهمترین مباحث این فصل محسوب میشوند.
پنجم- مطلق و مقید: مولف بعد از تعریف مطلق و مقید پیرامون مجازیت مطلق بعد از تقیید، اقسام لابشرط، حمل مطلق بر مقید، حمل مطلق بر مقید در
احکام وضعیه ، تعریف مجمل و مبین به بحث و بررسی می‌پردازد.
نویسنده تعریف
شیخ انصاری بر
استصحاب را رد کرده و بهترین تعریف استصحاب را چنین بیان می- کند: «بانه عبارة عن عدم انتقاض الیقین السابق من حیث الاثر و الجری بالشک فی البقاء» وی تصریح می‌کند که در باب استصحاب بلکه در سایر اصول از
برائت و
حلیت و
طهارت ، اگر در
شبهات حکمیه جاری شود مساله اصولی، ولی اگر در
شبهات موضوعیه باشد مساله فقهی خواهد بود. نویسنده بعد از بحث پیرامون استصحاب و فروعات آن درباره تعادل و تراجیح به تحقیق می‌پردازد و بعد از بیان فرق بین
تعارض و
تزاحم به کلام متکافئین اشاره کرده و در پایان مرجحات منصوصه را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.
فهرست مطالب هر یک از مجلدات در انتهای همان جلد آمده است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
