الحاد به ظلم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
الحاد به ظلم:(وَ مَن يُرِدْ فيهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ) «الحاد به ظلم» اِلْحاد (به کسر الف و سکون لام) به معنای عدول و انحراف از استقامت است.
با توجه به معنى «الحاد» (كه در پيش گفته شد) و با توجه به
آیه مورد بحث، منظور از جمله فوق كسانى هستند كه با
توسل به
ظلم از
حد اعتدال خارج و منحرف مى‌شوند و در سرزمين
مکه (
مسجد الحرام) مرتكب خلاف مى‌گردند.
منتها بعضى ظلم را در اين‌جا منحصرا به معنى «
شرک»
تفسیر كرده‌اند و بعضى حلال شمردن محرمات، درحالى‌كه بعضى ديگر از مفسران آن را به معنى وسيع كلمه يعنى هرگونه
گناه و ارتكاب
حرام، حتى دشنام و بدگويى به زيردستان را در مفهوم آن داخل مى‌دانند و مى‌گويند ارتكاب هرگونه گناه در آن سرزمين مقدس كيفرش شديدتر و سنگين‌تر است.
به موردی از کاربرد «الحاد به ظلم» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّ الَّذينَ كَفَروا وَ يَصُدّونَ عَن سَبيلِ اللَّهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ الَّذي جَعَلْناهُ لِلنّاسِ سَواء الْعاكِفُ فيهِ وَ الْبادِ وَ مَن يُرِدْ فيهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَليمٍ) «كسانى كه
کافر شدند، و مردم را از راه خدا بازداشتند، و همچنين از مسجدالحرام، كه آن را براى همه مردم، برابر قرار داديم، چه كسانى كه در آن جا زندگى مى‌كنند يا از نقاط دور وارد مى‌شوند؛ و نيز هركس بخواهد در اين سرزمين به انحراف و
ستم روى آورد، ما از عذابى دردناک به او مى‌چشانيم.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ مَنْ يُرِدْ فيهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ) اين جمله كيفر كسى كه مردم را در اين حق ظلم مى‌كند بيان مى‌فرمايد، و لازمه آن تحريم اين عمل، يعنى بازدارى مردم از دخول مسجد براى عبادت است.
و مفعول يرد
حذف شده تا دلالت بر عموم كند.
و حرف باء در بالحاد براى ملابست، و در بظلم براى سببيت است.
جمله مورد بحث دلالت مى‌كند بر اين‌كه خبر ان در جمله
(إِنَّ الَّذينَ كَفَروا) چيست.
و معناى آيه اين است كه: كسانى كه كافر شدند و همواره مردم را از راه خدا، كه همان
دین اسلام است، باز مى‌دارند و مؤمنين را از ورود به مسجد الحرام كه ما آن را معبدى براى مردم قرار داديم كه عاكف و بادى در آن برابرند، جلوگيرى مى‌كنند بدان‌ها از
عذاب مى‌چشانيم چون آن‌ها با مردم با
الحاد و ظلم مواجه مى‌شوند و كسى كه چنين باشد ما از عذابى دردناک بدو مى‌چشانيم.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
در حديثى از
امام صادق (علیه‌السلام) مى‌خوانيم كه يكى از يارانش از تفسير آيه مورد بحث (هركس بخواهد در اين سرزمين از طريق
حق منحرف گردد و
دست به ستم زند ما از عذاب دردناک به او مى‌چشانيم) سوال كرد، امام فرمود:
«هرگونه ستمى كه انسان به خودش در سرزمين
مکه كند اعم از سرقت و ظلم به ديگران و هرگونه ستم، من همه اين‌ها را الحاد (و مشمول اين آيه) مى‌دانم و لذا امام افراد را از اين‌كه مكه را مسكن خود سازند نهى مى‌كرد (چرا كه گناه در اين سرزمين مسؤوليت سنگين‌ترى دارد) به همين
دلیل بعضى از فقها احتمال داده‌اند كه اگر كسى در حرم مكه مرتكب گناهى شود كه در
اسلام حد براى آن تعيين شده است بايد علاوه بر حد، تعزير و مجازات اضافى نيز بشود و به جمله:
از آن‌چه گفتيم روشن مى‌شود كسانى كه آيه مورد بحث را منحصرا به معنى
نهی از
احتکار يا داخل شدن در منطقه
حرم بدون
احرام، تفسير كرده‌اند منظورشان بيان يک مصداق روشن بوده است وگرنه هيچ دليلى بر محدود كردن مفهوم وسيع آيه در دست نيست.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «الحاد به ظلم»، ج۴، ص ۱۶۵.
