إِلَه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِلَه (به کسر الف و فتح لام) یا
إِلاه یکی از
مفردات نهج البلاغه، به معنای
معبود است.
حضرت امیر (علیه‌السلام) حقانیّت خویش را با همین کلمه بیان نموده است.
این کلمه در «
نهج‌البلاغه» به صورت مفرد و جمع، هر دو آمده است.
إِلَه (
إلاه) به معنای معبود و
مصدر آن به معنی
عبادت و تحیّر آید.
اله مثل فعال به معنی مفعول مالوه و معبود است.
در اقرب الموارد گودید: «
الَه الاِهَة: عَبَدَ عِبَادَةً - اله الَهاً: تحيَّر.»
بنابراین اگر آن به معنی تحیر باشد،
خدا را از آن جهت اله گوییم که عقول در
درک ذات او متحیّر هستند و اگر به معنی عبادت بگیریم از آن سبب اله گوییم که او معبود است.
راغب در
مفردات گوید:
حق آن بود که این کلمه جمع بسته نشود، چون سوای خدا معبودی نیست لیکن عرب به اعتقاد خود که معبودهایی هست، آن‌را جمع بسته و گفته‌اند: آلهه.
یکی از مواردی که در
نهج البلاغه به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) فرموده:
«فَمَنْ ذا أَحَقُّ بِهِ مِنّي حَيّاً وَ مَيِّتاً؟ فانْفُذوا عَلَى بَصائِرِكُمْ، وَ لْتَصْدُقْ نِيّاتُكُمْ في جِهادِ عَدُوِّكُمْ، فَوَ الَّذي لا إِلهَ إِلاّ هُوَ إِنّي لَعَلَى جَادَّةِ الْحَقِّ، وَ إِنَّهُمْ لَعَلَى مَزَلَّةِ الْباطِلِ.» «بنابراين چه كسى به آن حضرت به هنگام
حیات و
مرگ از من سزاوارتر است؟ با بينش خويش به سوى
جهاد به
سرعت حرکت كنيد، بايد
نیّت شما در صحنه جهاد، عملتان را تصديق كند؛ سوگند به آن كسى كه جز او آفريدگار و معبودى نيست من در جاده
حق قرار دارم و آن‌ها (مخالفان) در لغزش‌گاه
باطل.»
مواردی متعدد از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «الاه»، ص۶۰.
