• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اقْصِد (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





اقْصِدْ: (وَ اقْصِدْ فی مَشْيِكَ)
از مادّه «قَصْد» به معنی «آهنگ کردن و راست و معتدل» (اجتناب از افراط و تفریط) است.



به موردی از کاربرد اقْصِدْ در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - اقْصِدْ (آیه ۱۹ سوره لقمان)

(وَ اقْصِدْ فی مَشْيِكَ وَ اغْضُضْ مِن صَوْتِكَ إِنَّ أَنكَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ)
(پسرم! در راه رفتن اعتدال را رعايت كن؛ از صداى خود بكاه و هرگز فرياد مزن كه زشت‌ترين صداها صداى خران است.)

۱.۲ - اقْصِد در المیزان و مجمع البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید:
كلمه قصد در هر چيز به معناى حد اعتدال در آن است‌... و معناى آیه اين است كه در راه رفتنت ميانه‌روى را پيش گير و در صدايت كوتاه و ناقص آن را پيشه ساز كه ناخوش‌ترين صوت‌ها صوت خران است، كه در نهايت بلندى است‌.

۱.۳ - اقْصِد در تفسیر نمونه

لقمان در آیه مورد بحث، پسرش را به رعایت اعتدال در راه رفتن سفارش می‌کند و می‌گوید: «(پسرم) در راه رفتن اعتدال را رعایت کن؛ (وَ اقْصِدْ فِی مَشْیِکَ) و از صدای خود بکاه...»
درست است که راه رفتن مسئله ساده‌ای است، امّا همین مسئله ساده می‌تواند بیانگر حالات درونی و اخلاقی و احیانا نشانه شخصیت انسان بوده باشد، چرا که روحیات و خلقیات انسان در لابلای همه اعمال او منعکس می‌شود و گاه یک عمل کوچک حاکی از یک روحیه ریشه‌دار است. و از آنجا که اسلام تمام ابعاد زندگی را مورد توجه قرار داده در این زمینه نیز چیزی را فروگذار نکرده است.
در حدیثی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌خوانیم: «کسی که از روی غرور و تکبر روی زمین راه رود، زمین و کسانی که در زیر زمین خفته‌اند و آنها که روی زمین هستند، همه او را لعنت می‌کنند.» و نیز از امام صادق (علیه‌السّلام) می‌خوانیم که فرمود: «خداوند ایمان را بر جوارح و اعضای انسان واجب کرده و در میان آنها تقسیم کرده است، از جمله بر پاهای انسان واجب کرده است که به‌ سوی معصیت و گناه نرود و در راه رضای خدا گام بردارد، چنان که قرآن فرموده است: در زمین متکبرانه راه مرو... و نیز فرمود: اعتدال را در راه رفتن رعایت کن.

۱. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۷۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۱۲۷.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۷، ص۶۶.    
۵. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۹.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۱۲.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۳۲۷.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۱۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۹، ص۱۸۴.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۵۰۰.    
۱۱. لقمان/سوره۳۱، آیه۱۹.    
۱۲. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۱۱، ص۳۰۴.    
۱۳. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۳۴.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۷، ص۶۸-۶۹.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اقْصِدْ»، ج۳، ص۶۷۹-۶۸۰.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره لقمان | لغات قرآن




جعبه ابزار