اقناع (منطق)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اقناع یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای حصول اطمینان قلبی و ظن راجح به چیزی بر اثر شنیدن خطابه است.

---

همه افراد، قدرت فهم برهان و استدلال عقلی را ندارند، چنین افرادی را می‌توان از طریق خطابه به کمک قضایای مشهوری که به آنها انس دارند، هرچند مفید جزم نباشند، اقناع کرد، از این رو، هر گاه سخن یا قولی نسبت به چیزی تصدیق ایجاد کند، ولی نه تصدیق جازم بلکه تصدیق غالب، به این معنا که نفس آدمی بر اثر شنیدن آن سخن آرام گیرد و تصدیقش را بر تکذیبش ترجیح دهد و به اصطلاح «ظنّ غالب» و اطمینان قلبی برای وی حاصل شود، چنین قولی را «مُقْنِع» و اثر آن را «اقناع» می‌گویند.

---

بنابراین چون مقصود از خطابه، حصول اعتقاد قطعی نیست، به این سبب، اجزای مادی و صوری آن می‌تواند ظنی باشد. افزون برآن، صدق و کذب در مواد آن شرط نیست، بلکه باید نتیجه ظنی و اقناع قلبی از آنها حاصل شود اگر چه به نظر گوینده دروغ باشد.

---

اقناعی که از خطابه به‌دست می‌آید با اقناع به‌دست‌آمده از جدل تفاوت دارد، زیرا اقناع جدلی به معنای سکوت و ممکن است ظاهری، و با انکار قلبی همراه باشد، به‌ خلاف اقناع از خطابه که اقناع قلبی و تصدیق ظنی است.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

(۱) مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    
(۲) گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.
(۳) مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
(۴) جبر، فرید، موسوعة مصطلحات علم المنطق عند العرب.    
(۵) صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی.    

---