اصبع (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إصْبَع (به کسر همزه و سکون صاد و فتح باء) یا
صَبَع (به فتح صاد و باء) از مفردات
نهج البلاغه به معنای انگشت که
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره تشخیص
حق از
باطل از این واژه استفاده نموده است.
«إصْبَع» یا «صَبَع»
به معنای انگشت و جمع آن «أصابِع» آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) ذیل
خطبه ۱۴۱ در مورد تشخیص حق از باطل فرموده است: «
«أَمَا إِنَّهُ لَيْسَ بَيْنَ الْحَقِّ وَالْبَاطِلِ إِلاَّ أَرْبَعُ أَصَابِعَ. فسئل(عليه‌السلام) عن معنى قوله هذا، فجمع أصابعه ووضعها بين أذنه وعينه ثمّ قال: الْبَاطِلُ أَنْ تَقُولَ سَمِعْتُ، وَالْحَقُّ أَنْ تَقُولَ رَأَيْتُ!»؛
بدانيد! بين حق و باطل بيش از چهار انگشت فاصله نيست! از امام (عليه‌السلام) درباره اين سخن پرسش شد، انگشتانش را کنار هم گذارد و ميان
گوش و
چشم خود قرار داد، سپس فرمود: باطل آن است كه بگويى شنيدم! و حق آن است كه بگويى ديدم!»
این واژه سه بار در «نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«
«وَخَلْقُهَا كُلُّهُ لاَ يُكَوِّنُ إِصْبَعاً مُسْتَدِقَّة»؛ در حالى كه تمام پيكرشان به اندازه يک انگشت باريک نيست!»
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صبع»، ج۲، ص۶۲۸.
