اسم‌ مفعول

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اسم مشتق از فعل مضارع مجهول را اسم مفعول گویند.

---

اسم مفعول، از مصادیق مشتق اصولی و اسمی است که از فعل مضارع مجهول، یعنی از «یُفعَل»، مشتق گردیده و بر کسی یا چیزی که فعل بر آن واقع شده، دلالت می‌کند.

---

نزاع اصولیون در مبحث مشتق مبنی بر این که آیا مشتق در خصوص «ما تلبس بالمبدأ» حقیقت است یا اعم از آن و «ما انقضی عنه المبدأ»، در اسم مفعول هم جاری است.

---

برخی از اصولی‌ها با داخل بودن اسم مفعول در بحث مشتق مخالف بوده و می‌گویند: مفعول یعنی «من وقع علیه الفعل» و در چنین معنایی نمی‌توان انقضا تصور کرد، زیرا معنای انقضا این است که در زمانی فعلی بر مفعول واقع نمی‌شود، و چنین چیزی در اسم مفعول ممتنع است، هر چند سال‌ها از آن بگذرد.

۳.۱ - جواب از اشکال

به این اشکال دو جواب نقضی و حلّی داده شده که به ترتیب عبارت است از:
۱. عین همین اشکال در اسم فاعل هم هست، و هر چه در آن جا گفته شود، در این جا نیز گفته می‌شود؛
۲. وقتی وقوع ضرب را مثل صدور آن، فعلی در مقابل شأنی فرض کنیم، منقضی شدن در مورد آن نیز متصور است.

---