اسباب مغالطه لفظی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اسباب مغالطه لفظی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای عوامل لفظی زمینه‌ساز مغالطه است.

---

اقسام اسباب مغالطه لفظی عبارت‌اند از: اسباب مغالطه لفظ مرکب و اسباب مغالطه لفظ مفرد. مترادف‌های اسباب مغالطه لفظی عبارت‌اند از: اجزای صناعی لفظی مغالطه، تشابه لفظی قضایا، اسباب غلط لفظی و اشتباه لفظی.
علامه حلی می‌گوید: علل خطای لفظی شش قسم است، زیرا خطا یا به دلیل اشتراک در جوهر لفظ مفرد است و یا به دلیل اشتراک در هیئت آن، و در صورت دوم یا در هیئت ذاتی آن است یا در هیئت عارضی و خارجی آن و یا خطا به دلیل اشتراک در ترکیب احتمالی دو معنا و یا وجود ترکیب و یا عدم ترکیب روی می‌دهد، به این نحو که مرکب، غیر مرکب و غیر مرکب، مرکب پنداشته می‌شود.

---

علل مغالطه لفظی ۶ قسم است.
الف) از این اقسام شش‌گانه سه قسم، مربوط به لفظ مفرد است که عبارت است از:
۱. اشتراک؛
۲. تشابهات اعلالی؛
۳. احوال عارضه بر لفظ، از قبیل: سکون و حرکت، اقسام حرکت و نقطه.
ب) و سه قسم دیگر مربوط به لفظ مرکب است که عبارت است از:
۴. اشتراک در ترکیب؛
۵. تفصیل مرکب؛
۶. ترکیب مفصل.
مثال: لفظ عدل، گاهی مصدر و گاهی صفت است و همین اشتراک لفظی باعث مغالطه می‌شود و الفاظ «کُلْفَتْ» و «کُلُفْت» و الفاظ «خُرْما» و «خَرِما» که در ظاهر مشترک‌اند و سبب مغالطه می‌شوند و هم‌چنین علل و اسباب دیگر که زمینه یک مغالطه لفظی را فراهم می‌کنند.

---