اذن - به کسر الف و سکون ذال (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِذْن (به کسر الف و سکون ذال) یکی از
واژگان قرآن کریم به معنای
اجازه و اعلام است.
إِذْن (بر وزن علم) به معنای اجازه،
اراده، اعلام،
اطاعت، و علم به کار رفته، ولی می‌شود گفت که ریشه اذن به معنی اطاعت و علم از اذن (بر وزن عنق) است که گذشت و ریشه اذن به معنی اجازه و اراده و اعلام از اذن (بر وزن علم) است.
در
قاموس هست
«اذن به: علم و اذن له فی الشی‌ء: اباحه له اذن الیه و له: استمع» بدین طریق می‌بینیم فعل اذن چون با باء متعدی باشد به معنی علم، و چون با لام باشد به معنی اجازه و گوش دادن و چنان‌چه با «الی» باشد فقط به معنی استماع و گوش دادن است.
اذن در تمام
قرآن کریم فقط در سه محلّ با باء متعدی شده است
(فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُواْ فَاْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ) (اگر چنين نمى‌كنيد، بدانيد خدا و رسولش، به شما اعلان جنگ مى‌كنند)
(اَمْ لَهُمْ شُرَکاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّینِ ما لَمْ یَاْذَنْ بِهِ اللَّهُ) بنابر آنکه از قاموس نقل شد معنای
آیه چنین است، (یا برای آنها شریکانی هست به آنها دینی آورده‌اند که
خدا نمی‌داند) ولی ارباب
تفسیر «
(یَاْذَنْ)» را در آیه شریفه به معنی اجازه گرفته و «
(اَمْ)» را در صدر آیه «بل» معنی کرده‌اند و این بر خلاف متعدی شدن اذن با باء است.
(وَ اَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ) (میان مردم
حج را اعلام کن)
در سایر جاهای قرآن که به معنی اجازه است با لام متعدی شده مثل آیه ۴۳
سوره توبه (عَفَا اللَّهُ عَنْکَ لِمَ اَذِنْتَ لَهُمْ) (خداوند تو را بخشيد؛ چرا به آنها اجازه دادى)
در بعضی از آیات، اذن را اراده و مشیّت معنی کرده‌اند نظیر
فِی بُیُوتٍ اَذِنَ اللَّهُ اَنْ تُرْفَعَ (در خانه‌هائی که خدا اراده فرموده بزرگ و محترم شوند)
و نظیر
(وَ ما کانَ لِنَفْسٍ اَنْ تَمُوتَ اِلَّا بِاِذْنِ اللَّهِ) (برای هیچ کس نیست که بمیرد جز به
اراده خدا)
این برای آن است که اذن با اراده یکی است و اراده در مقام از اذن مقدّم است، باید اوّل اراده کنیم سپس اذن بدهیم.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اِذْن»، ج۱، ص، ۳۸.
