اذان و اقامه در گوش نوزاد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اذان و
اقامه از شعار‌های بنیادین
اسلام است که از سوی
خداوند متعال به
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آموخته شده و از طریق آن حضرت به سایر مسلمانان، نسل به نسل املاء شده است. خواندن اذان و اقامه در گوش
نوزاد ضمن این‌که سرمشقی برای پدران و مادران و مربّیان
کودک در شیوه درست
تعلیم و
تربیت به‌شمار می‌آید که چگونه مفاهیم بلند را کلمه به کلمه و جمله به جمله و قسمت به قسمت، به کودک
تلقین کنند، به آنان می‌آموزد که باید جان کودک از همان ابتدا در معرض نسیم
توحید قرار گیرد و بدین‌ترتیب کودک از طفولیت جزء ملّت اسلام در می‌آید و در فضای اسلامی پرورش می‌یابد. بنابراین به‌کار‌گیری این دستورالعمل در راستای فضاسازی برای
تربیت دینی فرزند مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
امام خمینی در کتاب
تحریرالوسیله در باره حکم فقهی اذان و اقامه برای نماز می‌فرماید: اذان و اقامه برای نمازهای پنج‌گانه –
ادا باشد یا
قضا، در
حضر باشد یا در
سفر، در سلامتی باشد یا در بیماری، برای کسی که
نماز جماعت می‌خواند یا
فرادا، برای
مردان و
زنان – بدون اشکال
مستحب مؤکد است، حتی بعضی (از فقها) آن دو را واجب دانسته‌اند و اقوی آن است که آن دو درهرحال؛ مستحب می‌باشند هرچند ترک اذان و اقامه موجب محرومیّت از
ثواب فراوانی است.
از جمله امور استحبابی در اوّلین لحظات تولّد، گفتن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ نوزاد است. کتاب تحریرالوسیله تحت عنوان «احکام الولادة و ملحقاتها» احکام مربوط به ولادت انسان را آورده است. گرچه یکی از مستحبات مذکور در آن یعنی «گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد» موضوع این مقاله است لیکن بیان تمام مساله طرداً للباب خالی از فایده نیست. امام خمینی در این کتاب می‌نویسد: «
مستحب است
غسل مولود در وقت وضع آن در صورت ایمن بودن از ضرر؛ و گفتن
اذان در گوش راست و
اقامه در گوش چپ او؛ و برداشتن کام او با
آب فرات و
تربت سید الشهداء (علیه‌السلام)؛ و قراردادن نام خوب برای او؛ زیرا این از
حق فرزند بر
پدر است و افضل اسم‌ها آن است که متضمن معنای عبودیت برای خدای جلّ شانه باشد؛ مانند عبدالله و عبدالرحیم و عبدالرحمن و مانند این‌ها و بعد از آن‌ها اسم‌های پیغمبران و
ائمه (علیهم‌السّلام) است و افضل آن‌ها
محمّد است، بلکه برای کسی که چهار فرزند دارد ترک اسم محمّد
مکروه است و اگر اسم او محمّد است مکروه است که کنیه‌اش را ابو القاسم بگذارد.»
به‌هرحال در این حکم میان فقیهان اختلافی مشاهده نشده است.
از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده که فرموده‌اند: «هر کس دارای فرزندی شد در گوش راست او اذان نماز و در گوش چپش اقامه گوید، این عمل، نوزاد را از
وسواس و انحرافات
شیطان مصون می‌دارد». فَلْیُؤْذَنْ فِی اُذُنِهِ الْیُمْنٰی بِاَذٰانِ الصَّلاٰةِ وَلْیُقِمْ فِی الْیُسْریٰ فَاِنَّهٰا عِصْمَةٌ مِنَ الشَّیطٰانِ الرَّجِیمِ.
در حدیث دیگری
امام سجّاد (علیه‌السّلام) از
اسماء بنت عمیس و ایشان از
فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) نقل می‌کند که فرمودند: «هنگامی که فرزندم
امام حسن (علیه‌السّلام) متولّد شد، پدرم رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به اسماء فرمود: او را به نزد من بیاور، اسماء او را در پارچه زرد پیچید و به نزد پدرم برد، آن حضرت اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپش قرائت فرمود. هم‌چنین بعد از تولّد
امام حسین (علیه‌السّلام) او را در پارچه سفید پیچید و به نزد پدرم برد، همین عمل در مورد وی نیز انجام دادند».
امروزه بسیاری از دانشمندان بر این باورند که مغز کودک صداهای بسیار زیادی را که در پیرامونش ایجاد می‌شود، ضبط می‌کند و به تدریج کلمات را از هم تفکیک و جدا می‌نماید، او هنگامی که شاهد سخن گفتن
پدر،
مادر،
برادران و
خواهران خود می‌باشد، مثل این است که به خود می‌گوید این‌کار بزرگتر‌ها بسیار مفید است.
البتّه این موضوع براساس نظرّیه روان‌شناسان در کودکان به تجربه اثبات گردیده است و از همین توانایی ذهنی در آموزش زبان بهره می‌گیرند.
•
انصاری، قدرت‌الله، احکام و حقوق کودکان در اسلام، ج۱، ص۲۵۰-۲۵۱، برگرفته از بخش «فصل چهارم حقوق کودک بعد از ولادت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۸/۲۵. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
