ادوات حصر و استثنا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ادوات حصر و استثنا به الفاظ دلالت کننده بر محصور کردن یک چیز به چیز دیگر اطلاق می‌شود.

---

حصر به معنای محصور کردن است. در زبان عربی ، اسباب و الفاظی برای افاده معنای حصر وجود دارد که به آنها ادوات حصر گفته می‌شود، از قبیل:«انّما و الاّ»؛ برای مثال، انما در «انّما الاعمال بالنیّات» افاده حصر می‌نماید.
از آن جا که ادوات حصر متفاوت بوده و هر کدام احکام مخصوص به خود دارد و در همه حالات، مفید حصر نمی‌باشد، اصولیون هر یک را جداگانه مطرح نموده‌اند.
استثنا به معنای خارج کردن چیزی از حکم مذکور در کلام می‌باشد، به گونه‌ای که اگر این اخراج نبود، حکم مذکور شامل آن چیز می‌شد. به اسباب و الفاظی که از آنها برای افاده استثنا استفاده می‌شود ادوات استثنا می‌گویند، مانند:حاشا، خَلا، ما خَلا، اِلاّ، ما لم یکن، لایکون، عَدا، ما عَدا، سوی، ما سوی، غیر، و لیس.
عمده از میان این الفاظ ، لفظ «اِلاّ» است که در همه ابواب استثنا می‌آید.

---