اختیار در هدایت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بنا به
آیات قرآن، انسان در انتخاب مسیر
هدایت مختار است.
آزاد و مختار بودن
انسان، در انتخاب راه درست:
۱. «... فَامّا يَأتِيَنَّكُم مِنّى هُدًى فَمَن تَبِعَ هُداىَ فَلا خَوفٌ عَلَيهِم ولاهُم يَحزَنون؛
... ولى هرگاه هدايتى از طرف من براى شما آمد، كسانى كه از آن پيروى كنند، نه ترسى بر آنهاست، و نه اندوهگين مى‌شوند.»
۲. «... فَإِنْ أَسْلَمُواْ فَقَدِ اهْتَدَواْ وَّإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاَغُ ...؛
... پس اگر
اسلام آوردند قطعا هدایت یافته‌اند و اگر روی برتافتند فقط رساندن پیام بر عهده توست....»
۳. «... كَذلِكَ يُبَيّنُ اللَّهُ لَكُم ءايتِهِ لَعَلَّكُم تَهتَدون؛
... اين چنين، خداوند آيات خود را براى شما آشكار مى‌سازد؛ شايد هدايت شويد.»
۴. «وان كانَ كَبُرَ عَلَيكَ اعرَاضُهُم فَانِ استَطَعتَ ان تَبتَغِىَ نَفَقًا فِى الارضِ او سُلَّمًا فِى السَّماءِ فَتَأتِيَهُم بِايَةٍ ولَو شاءَ اللَّهُ لَجَمَعَهُم عَلَى الهُدى ...؛
و اگر اعراض كردن آنها بر تو سنگين است، چنانچه بتوانى نقبى در زمين بزنى، يا نردبانى به آسمان بگذارى و اعماق زمين و آسمانها را جستجو كنى، چنين كن تا آيه و نشانه ديگرى براى آنها بياورى! امّا اگر خدا بخواهد، آنها را به اجبار بر هدايت جمع خواهد كرد. ولى هدايت اجبارى، چه سودى دارد؟ پس هرگز از جاهلان مباش.»
۵. «قَدْ جَاءكُم بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ عَمِيَ فَعَلَيْهَا وَمَا أَنَاْ عَلَيْكُم بِحَفِيظٍ؛
به راستی رهنمودهایی از جانب پروردگارتان برای شما آمده است پس هر که به دیده
بصیرت بنگرد به سود خود او و هر کس از سر بصیرت ننگرد به
زیان خود اوست و من بر شما
نگهبان نیستم».
۶. «قُلْ فَلِلّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاء لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ؛
بگو
برهان رسا ویژه خداست و اگر (خدا) می‌خواست قطعا همه شما را هدایت می‌کرد.»
۷. «قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءكُمُ الْحَقُّ مِن رَّبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَمَا أَنَاْ عَلَيْكُم بِوَكِيلٍ؛
بگو ای مردم
حق از جانب پروردگارتان برای شما آمده است پس هر که هدایت یابد به
سود خویش هدایت می‌یابد و هر که گمراه گردد به زیان خود گمراه می‌شود و من بر شما نگهبان نیستم.»
۸. «... أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُواْ أَن لَّوْ يَشَاءُ اللّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِيعًا ...؛
... آیا کسانی که
ایمان آورده‌اند ندانسته‌اند که اگر خدا می‌خواست قطعا تمام مردم را به راه می‌آورد....»
۹. «وَعَلَى اللّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَمِنْهَا جَآئِرٌ وَلَوْ شَاء لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ؛
و نمودن راه راست بر عهده خداست و برخی از آن (راه‌ها) کژ است و اگر (خدا) می‌خواست مسلما همه شما را هدایت می‌کرد.»
۱۰. «مَّنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدي لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ...؛
هر کس به راه آمده تنها به سود خود به راه آمده و هر کس بیراهه رفته تنها به زیان خود بیراهه رفته است....»
۱۱. «قالَ اهبِطا مِنها جَميعًا بَعضُكُم لِبَعضٍ عَدُوٌّ فَامّا يَأتِيَنَّكُم مِنّى هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُداىَ فَلا يَضِلُّ ولا يَشقى؛
خداوند فرمود: همگى شما از بهشت خارج شويد، در حالى كه دشمن يكديگر خواهيد بود؛ ولى هرگاه هدايتى از سوى من به سراغ شما آيد، هركس از هدايت من پيروى كند، نه گمراه مى‌شود، و نه در رنج خواهد بود.»
۱۲. «... فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمَا أَنَا مِنَ الْمُنذِرِينَ؛
... پس هر که راه یابد تنها به سود خود راه یافته است و هر که گمراه شود بگو من فقط از
هشداردهندگان هستم.»
۱۳. «انَّكَ لا تَهدى مَن احبَبتَ ولكِنَّ اللَّهَ يَهدى مَن يَشاءُ وهُوَ اعلَمُ بِالمُهتَدين؛
تو نمى‌توانى هر كس را كه دوست دارى هدايت كنى؛ ولى خداوند هركس را بخواهد و شايسته باشد هدايت مى‌كند؛ و او به هدايت‌شوندگان آگاهتر است.»
۱۴. «... بَل هُوَ الحَقُّ مِن رَبّكَ لِتُنذِرَ قَومًا ما اتهُم مِن نَذيرٍ مِن قَبلِكَ لَعَلَّهُم يَهتَدون؛
... امّا اين سخن حقّى است از سوى پروردگارت تا گروهى را انذار كنى كه پيش از تو هيچ انذاركننده‌اى براى آنان نيامده است، شايد پند گيرند و هدايت شوند.»
۱۵. «وَلَوْ شِئْنَا لَآتَيْنَا كُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا ...؛
و اگر می‌خواستیم حتما به هر کسی (از روی جبر) هدایتش را می‌دادیم....»
۱۶. «قُلْ إِن ضَلَلْتُ فَإِنَّمَا أَضِلُّ عَلَى نَفْسِي وَإِنِ اهْتَدَيْتُ فَبِمَا يُوحِي إِلَيَّ رَبِّي ...؛
بگو اگر گمراه شوم فقط به زیان خود گمراه شده‌ام و اگر هدایت یابم (این از
برکت) چیزی است که پروردگارم به سویم
وحی می‌کند....»
۱۷. «إِنَّا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ لِلنَّاسِ بِالْحَقِّ فَمَنِ اهْتَدَى فَلِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَمَا أَنتَ عَلَيْهِم بِوَكِيلٍ؛
ما این کتاب را برای (رهبری) مردم به حق بر تو فرو فرستادیم پس هر کس هدایت شود به سود خود اوست و هر کس بیراهه رود تنها به زیان خودش گمراه می‌شود و تو بر آنها
وکیل نیستی.»
۱۸. «ذَلِكَ مَبْلَغُهُم مِّنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدَى؛
این منتهای دانش آنان است پروردگار تو خود به (حال) کسی که از راه او منحرف شده داناتر و او به کسی که راه یافته (نیز) آگاه تر است.»
۱۹. «إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ؛
پروردگارت خود بهتر می‌داند چه کسی از راه او منحرف شده و (هم) او به راه یافتگان داناتر است.»
۲۰. «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا؛
ما راه را به او نشان دادیم خواه
شاکر باشد و پذیرا گردد یا
ناسپاس.»
۲۱. «إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِّلْعَالَمِينَ • لِمَن شَاء مِنكُمْ أَن يَسْتَقِيمَ؛
این (سخن) بجز پندی برای عالمیان نیست؛ برای هر یک از شما که خواهد به راه راست رود.»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۵۷، برگرفته از مقاله «اختیار هدایت».
