• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد بن علویه اصفهانی (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: احمد بن علویه اصفهانی.


احمد بن علویه اصفهانی (حدود ۲۱۰ ـ پس از ۳۲۰ق) از شاعران و محدثان شیعه در قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجری قمری بود که در حدود سال ۲۱۰ هجری به دنیا آمد و پس از سال ۳۲۰ هجری درگذشت. وی به دلیل وثاقت و جلالت قدرش در علم حدیث و فقه شناخته شده و اشعار و آثار ادبی زیادی دارد.



ابوجعفر احمد بن علویه اصفهانی کرمانی (کرّانی) معروف به ابن الاسود کاتب، از شعرای اهل بیت (علیهم‌السّلام) و از راویان و محدثان مورد اعتماد شیعه امامیه است.
یاقوت حموی می‌نویسد: وی در سال ۳۱۰ هجری و در ۹۸سالگی شعری را برای فردی به نام حمزه انشاد کرده که معلوم می‌شود وی در حدود سال ۲۱۰ هجری به دنیا آمده است. او از تاریخ نگار فقیه، ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سعید ثقفی (م. ۲۸۳ق) و محمد بن احمد بن محمد بن بشر بن بطال روایت کرده است.


برخی از راویان مشهور چون حسین بن محمد بن عامر، سعد بن عبدالله اشعری قمی (م. ۲۹۹، ص ۳۰۱ق ابوجعفر احمد بن یعقوب اصفهانی و عبدالله بن حسن مؤدب از او روایت کرده‌اند.
همچنین شیخ القمیین ابوجعفر محمد بن حسن بن ولید قمی (م. ۳۴۳ق) که بسیار مقید بوده که از غیرثقة روایت نکند ـ و حتی برخی از روایت کنندگان ضعیف را از قم اخراج می‌کرده ـ از احمد بن علویه مذکور روایت کرده که نشان می‌دهد تا چه حد احمد بن علویه وثاقت داشته است. در جلالت قدر او همین بس که اخبار و احادیث او در کتاب‌های بزرگ حدیثی شیعه مانند من لایحضره الفقیه، التهذیب، الامالی صدوق و الامالی مفید وجود دارد.


احمد بن علویه واژه شناس و ادیب، شاعری نیکوسخن و همچنین ـ به گفته یاقوت ـ از اصحاب ابوعلی لُغَذه و ندیم امیران و حاکمانی چون دُلَف بن ابی دلف عجلی و احمد بن عبدالعزیز عجلی بوده و ثعالبی نیز او را از کاتبان اصفهان و شاعران این شهر بر شمرده است.


آثار ابوجعفر عبارت‌اند از: الاعتقاد فی الادعیه (دعاءالاعتقاد)، الرسایل (الرسایل المختاره)، کتابی در باب دعا، رسالةٌ فی الشیب والخضاب، قصیده‌ای بلند و زیبا در بردارنده هزار قافیه در مدح و فضایل امیرمؤمنان علی (علیه‌السّلام) و اثبات جانشینی آن حضرت از حدیث غدیر.
ابوحاتم سجستانی درباره این قصیده که قصیده نونیه نامیده شده و همچنین به الالفیه والمحبّره موسوم است خطاب به اهل بصره گفته که‌ ای اهل بصره! به خدا سوگند، اهل اصفهان با این قصیده بر شما غلبه کرده و پیروز شدند. وی کسانی را نیز هجو کرده است.
الندیم اشعار او را پنجاه ورقه ذکر کرده است.


ابوجعفر عمر بسیار طولانی داشت و درگذشت او پس از سال ۳۲۰ هجری بوده است. (دیگر منابع:
[۲۹] فیض کاشانی، ملامحسن، نضدالایضاح، ص۳۲.
)


۱. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۶، ص۳۲۴.    
۲. علامه امینی، الغدیر، ج۳، ص۳۴۸.    
۳. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادبا، ج۱، ص۴۰۷.    
۴. نجاشی، احمد بن علی، رجال، ج۱، ص۸۸.    
۵. شیخ مفید، الامالی، ص۲۱.    
۶. شیخ طوسی، رجال، ص۴۴۷.    
۷. شیخ مفید، الامالی، ص۱۵۴.    
۸. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۸۶.    
۹. قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۱، ص۱۲۵.    
۱۰. علامه امینی، الغدیر، ج۳، ص۳۴۹.    
۱۱. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۵۴.    
۱۲. علامه امینی، الغدیر، ج۳، ص۳۴۸.    
۱۳. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادبا، ج۱، ص۴۰۷.    
۱۴. ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمه الدهر، ج۳، ص۳۴۹.    
۱۵. نجاشی، احمد بن علی، رجال، ج۱، ص۸۸.    
۱۶. شیخ طوسی، رجال، ص۴۴۸.    
۱۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادبا، ج۷، ص۳۳۸۸.    
۱۸. علامه امینی، الغدیر، ج۳، ص۳۴۸.    
۱۹. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلما، ص۲۳.    
۲۰. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادبا، ج۱، ص۴۰۹.    
۲۱. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۰۳.    
۲۲. علامه امینی، الغدیر، ج۳، ص۳۴۸.    
۲۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۱۶۶.    
۲۴. حلی، حسن بن علی، رجال، ص۳۴.    
۲۵. علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص۱۰۴.    
۲۶. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیه الوعاة، ج۱، ص۳۳۶.    
۲۷. حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقدالرجال،ج۵، ص۳۵۱.    
۲۸. ابن قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۲۰۴.    
۲۹. فیض کاشانی، ملامحسن، نضدالایضاح، ص۳۲.
۳۰. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۶، ص۳۲۴.    
۳۱. ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۸۲.    
۳۲. تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۱۱، ص۵۸۹.    
۳۳. کاظمی، محمدامین، هدایه المحدثین، ص۱۵.    
۳۴. امین، سید حسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۲.    
۳۵. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۳۶.    
۳۶. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۳۶۶.    
۳۷. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۶۰.    
۳۸. سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۴، ص۵۳.    
۳۹. قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۱، ص۲۱۲.    
۴۰. موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۱، ص۲۱۱.    
۴۱. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۵۸.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «احمد بن علویه اصفهانی»، ج۲، ص۷۳.









جعبه ابزار