سهل بن محمد سجستانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوحاتم سهل بن محمد سجستانی بصری جشمی (م ۲۵۵ هـ)، از عالمان قرائت و
نحو و
لغت در
قرن سوم هجری قمری بود.
ابوحاتم سهل بن محمد بن عثمان بن یزید سجستانی بصری جشمی، در
بصره سکونت داشت
و از عالمان قرائت و نحو و لغت به شمار می‌رفت.
ابوحاتم شعر هم می‌گفت و به
علم عروض آگاهی داشت.
از
ابوزید انصاری،
ابوعبیده معمر بن مثنّی و
اصمعی فراوان روایت کرده
و
ابن‌درید در لغت بر او اعتماد نموده است.
ابوداود،
نسائی،
ابوبکر بزاز و برخی دیگر از او روایت کرده‌اند و
مبرّد نحوی در درس او حاضر شده است.
وی نیکوکاری بود که هر روز یک
دینار صدقه می‌داد.
سال مرگ ابوحاتم را مختلف نوشته‌اند،
لیکن
ابن‌ندیم آن را به سال ۲۵۵ هـ ثبت کرده است.
ابن‌ندیم نام تالیفات سهل را چنین آورده است:
کتاب ما یلحن فیه العامه، الطیر، المذکر و المؤنث، النبات، المقصور و الممدود، المقاطع و المبادی، الفرق، القراآت، الفضاحه، النخله، الاضداد، القسی و النبال و السهام، السیوف و الرماح، الدرع و الجوشن، الوحوش، الحشرات، الهجاء، الزرع، خلق الانسان، الادغام، اللبا و اللبن و الحلیب، الکرم، الشتاء و الصیف، النحل و العسل، الابل، التشوق الی الاوطان، العشب و البقل، الاتباع، الخصب و القحط، اختلاف المصاحف، الحر و البرد و الشمس و القمر و اللیل و النهار، الفرق بین الآدمیین و بین کل ذی روح
و کتاب دیگری در موضوع قرائت به نام النقط و الشکل.
متاخرین کتاب‌های دیگری را به او نسبت داده‌اند: غایة فی القراآت الاحدی عشر، اعراب القرآن، المزال، و المفسد،
الغیث، الفرس، المیاه، الاتباع، الجراد، الفرق الآدمیین و ذوات الاربع، الزینه،
المعمرون
الهمزه
و الدُّرع و الترس.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۸۸، برگرفته از مقاله «ابوحاتم سهل بن محمد سجستانی».
• عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۳۲.
