احمد بن داود جرجانی (مقالهدوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احمد بن داود جرجانی، از محدثان بزرگ
اهل سنت بود که
تشیع اختیار کرد و کتابهایی در ردّ مذهب قبلی خود نوشت. وی را صحابی
امام جواد و
امام هادی (علیهماالسلام) دانستهاند.
رجال نویسان شیعه جرجانی را از محدثان بزرگ و قابل اعتماد شمردهاند و روایاتش را مربوط به زمان شیعه شدنش میدانند.
ابویحیی
احمد بن داود
بن سعید جرجانی فزاری، از محدثان بزرگ اهل سنت بود که تشیع اختیار کرد و کتابهایی در ردّ مذهب قبلی خود نوشت.
ابویحیی را صحابی امام جواد
و امام هادی (علیهماالسلام) دانستهاند. اما از
ائمه (علیهمالسّلام) روایتی نقل نکرده است.
رجال نویسان شیعه جرجانی را از محدثان بزرگ و قابل اعتماد شمردهاند و روایاتش را مربوط به زمان شیعه شدنش میدانند.
در
رجال کشّی آمده است: وی به خاطر حدیثی که درباره
عمر بن خطاب نقل کرد و در اثر
سعایت و بدگویی
محمد بن یحیی رازی،
ابن بغوی و
ابراهیم بن صالح، از سوی
محمد فرزند
طاهر ذوالیمینین حاکم
عباسیان در
خراسان به هزار ضربه
شلاق و قطع دست و پا و زبان و مجازات دار محکوم شد، اما چون ادعا کرد که مقصودش
عمر بن شاکر بوده است نه عمر
بن خطاب و افرادی نیز به نفع او گواهی دادند، آزاد شد. وی در ردّ
حشویّه کتابهای زیادی نوشت و احتجاجاتش خواندنی است.
حشویّه فرقهای از
معتزله بودند که به
ظواهر قرآن تمسک میکردند و در نتیجه، در مورد خداوند متعال قائل به
تجسیم شدند.
در عین حال برخی از معاصرین، جرجانی را
شهید،
و
محمد بن طاهر (م
۲۹۸ق) را قاتل وی معرفی کردهاند.
آثار وی عبارتاند از:
- خلاف عمر بروایة الحشویه؛
- محنة النائبه (درباره حشویه و رسواییهایشان)؛
- مفاخرة البکریة و العمریه؛
- الرد علی الاخبار الکاذبه (شرحی بر ردّ روایات فضایل ساختگی اسلاف حشویه)؛
- مناظرة الشیعی و المرجئی فی المسح علی الخفین و اکل الجری و غیر ذلک؛
- الغوغاء من اصناف الامة من المرجئه و القدریه و الخوارج؛
- المتعه و الرجعة و المسح علی الخفّین و اطلاق المتعه (طلاق المتعه، صالبغیه)؛
- التسویه (در این کتاب اثبات کرده است که عرب و عجم در ازدواج برابرند و کسانی همانند ابن جریح که ازدواج عرب با موالی را حرام دانسته بود، به خطا رفتهاند)؛
- الصهاکی؛
- فضائح الحشویه؛
- التفویض؛
- الرد علی الحنبلی الرد علی الشجری نکاح السکران الاوائل طلاق المجنون و استنباط الحشویه. (دیگر منابع: )
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «
احمد جرجانی»، ج۱، ص۱۲۶.