اجرت شیر دادن (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اجرت گرفتن
زن در قبال شیر دادن فرزندش جایز است.
مشروعیت گرفتن اجرت، در برابر شیر دادن به
طفل مسلم است.
... و ان اردتم ان تسترضعوا اولـدکم فلا جناح علیکم اذا سلمتم ما ءاتیتم بالمعروف.... .
.. و ان کن اولـت حمل فانفقوا علیهن حتی یضعن حملهن فان ارضعن لکم فـاتوهن اجورهن...
پرداخت اجرت به
دایه برای شیر دادن به فرزند لازم است.
... وان اردتم ان تسترضعوا اولـدکم فلا جناح علیکم اذا سلمتم ما ءاتیتم بالمعروف.... (بنابر این که مقصود از «اذا سلمتم» تسلیم اجرت به دایه باشد، نکته فوق قابل استفاده است.) .
.. وان کن اولـت حمل فانفقوا علیهن حتی یضعن حملهن فان ارضعن لکم فـاتوهن اجورهن...
عرف، ملاک تشخیص پرداخت اجرت برای شیر دادن می باشد.
... وان اردتم ان تسترضعوا اولـدکم فلا جناح علیکم اذا سلمتم ما ءاتیتم بالمعروف.... .
.. وان کن اولـت حمل فانفقوا علیهن حتی یضعن حملهن فان ارضعن لکم فـاتوهن اجورهن واتمروا بینکم بمعروف...
پرداخت اجرت از سوی شوهر به همسر مطلقه خویش در صورت شیر دادن به طفل وی لازم است.
اسکنوهن من حیث سکنتم من وجدکم ولاتضاروهن لتضیقوا علیهن وان کن اولـت حمل فانفقوا علیهن حتی یضعن حملهن فان ارضعن لکم فـاتوهن اجورهن...
رعایت
تقوا و توجه به نظارت
الهی در پرداخت اجرت
شیر دادن لازم و ضروری می باشد.
... وان اردتم ان تسترضعوا اولـدکم فلا جناح علیکم اذا سلمتم ما ءاتیتم بالمعروف واتقوا الله واعلموا ان الله بما تعملون بصیر.
از دیدگاه فقهی
امام خمینی «اجاره گاهی مفید تملیک منفعت شخص است - نه کارش - مانند اینکه زن شیرده خودش را برای شیر خوردن بچه اجاره دهد نه برای شیر خوراندن به او.»
بر همین مبنا در
تحریرالوسیله درباره صحت اجاره زن برای شیر دادن به کودک می‌نویسند: «یجوز استئجار المراة للارضاع، بل للرضاع ایضاً؛ بان یرتضع الطفل منها مدّة معیّنة و ان لم یکن منها فعل. ولا یعتبر فی صحّة اجارتها لذلک اذن الزوج ورضاه، بل لیس له المنع عنها ان لم یکن مانعاً عن حقّ استمتاعه منها. ومع کونه مانعاً یعتبر اذنه او اجازته فی صحّتها. وکذا یجوز استئجار الشاة الحلوب للانتفاع بلبنها، والبئر للاستقاء منها، بل لا تبعد صحّة اجارة الاشجار للانتفاع بثمرها.»
اجیر کردن زن برای شیر خوراندن جایز است، بلکه برای شیر خوردن هم جایز است؛ به اینکه
طفل مدتی معیّن از او شیر بخورد اگرچه آن زن کاری انجام ندهد. و در صحت اجیر شدن وی برای این کار،
اذن و رضایت
شوهر معتبر نیست، بلکه اگر مانع حق استمتاع او از زن نباشد، حق منع کردن او را از اجیر شدن ندارد. و در صورت مانع بودن، در صحت اجیر شدنش، اذن یا اجازه شوهر معتبر است.
این درست است که: «گرفتن اجرت برای چیزی که انجام دادن آن بر او واجب عینی است
حرام می‌باشد، بلکه اگرچه
واجب کفایی باشد، بنابر
احتیاط (واجب) در مورد آن؛ مانند غسل و کفن و دفن اموات.»
ولی «بر
مادر واجب نیست که فرزندش را - نه مجانی و نه در مقابل اجرت - در صورت منحصر نبودن به او شیر بدهد، بلکه اگر منحصر به او باشد نیز، واجب نیست، در صورتی که حفظ بچه با شیر و مانند آن - با امن از ضرر بر او - ممکن باشد. چنان که در صورتی که منحصر به او باشد، شیر دادن او به طور مجانی واجب نیست بلکه می‌تواند از مال فرزند اگر مالی داشته باشد و از مال پدرش اگر فرزند مالی نداشته باشد و پدر دارای مال باشد مطالبه اجرت کند، ولی اگر فرزند مالی نداشته باشد و پدر و جد اگرچه بالا بروند دستشان از مال خالی باشد، بر مادر است که مجاناً او را شیر بدهد، چه به مباشرت خودش یا با اجیر کردن
مرضعه دیگر یا به غیر آن از راه‌های حفظ بچه در صورتی که برای او ضرر نداشته باشد، و اجرت یا
نفقه او بر مادرش است.»
مادر در شیر دادن به فرزندش بر غیر مادر، اولویت دارد، در صورتی که متبرع باشد یا چیزی را طلب کند که غیر او آن را مطالبه می‌کند یا کمتر از آن مطالبه نماید. و اما اگر بیشتر مطالبه کند یا اجرت بخواهد و حال آن‌که زنی هست که تبرّعاً انجام می‌دهد، پدر حق دارد او را تسلیم به غیر مادر کند. و احوط (وجوبی) عدم سقوط حق حضانتی است که آن هم برای مادر ثابت می‌باشد؛ زیرا بین سقوط حق شیر دادن و ثبوت
حق حضانت، منافاتی نمی‌باشد.
اگر پدر ادعا کند که تبرّع کننده‌ای هست و مادر انکار کند و بیّنه بر وجود او نباشد قول، قول مادر است با قسمش.
مستحب است که شیر دادن بچه با شیر مادرش باشد؛ زیرا از غیر آن بابرکت‌تر است، مگر اینکه بعضی از جهات اولویت غیر او را - از حیث شرافت و پاکی شیر او و خباثت مادر - اقتضا کند.
کمال شیر دادن دو سال کامل - بیست و چهار ماه - است و جایز است که از دو سال، تا سه ماه کمتر باشد، به اینکه بر بیست و یک ماه از شیر گرفته شود. و جایز نیست که در صورت امکان و بدون ضرورت از این مقدار کمتر باشد.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۲۶۴، برگرفته از مقاله «اجرت شیر دادن». •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
