اثاث (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اثاث به وسایل
منقول برای
تجهیز یک محل اطلاق می شود.
احکام آن در ابواب
طهارت،
زکات،
خمس،
حج،
دین،
رهن،
وقف،
سکنی و
عمری، و
قضاء آمده است.
اهانت به وسایل متعلق به
مشاهد مشرفه،
حرام، و
تعظیم و نیز
تطهیر شان در صورت
نجس شدن
واجب است.
داشتن اثاث مورد نیاز،
مانع جواز گرفتن
زکات نیست. همچنین گرفتن زکات جهت خرید وسایل مورد نیاز،
جایز است.
خمس به اثاث مورد نیاز
منزل که در بین سال از
منافع و درآمد
کسب خریداری می‌شود،
تعلق نمی‌گیرد.
مقصود از
مؤونه، چیزی است که برای خود و عایله واجب النفقه و غیر ایشان خرج می‌کند. و از
مؤونه محسوب می‌شود آنچه در زیارت‌ها و صدقه‌ها و جایزه‌ها و هدیه‌ها و میهمانی‌ها و گشایش امورش خرج می‌کند و حقوقی که با نذر و کفّاره و مانند آن بر او لازم می‌شود و آنچه را بدان نیاز دارد از قبیل چهارپا و کنیز و بنده و خانه و فرش و اثاث و کتاب، بلکه آنچه را که به آن نیاز دارد برای ازدواج فرزندان و ختنه آن‌ها و برای مرگ عایله‌اش و غیر این‌ها از چیزهایی که جزء احتیاجات عرفی او حساب می‌شود. البته در آنچه که ذکر شد لازم است که اکتفا نماید به آنچه که مناسب حال او است، نه آنچه که سفاهت و اسراف به حساب می‌آید، پس اگر بیشتر از مقدار مناسب حالش مصرف کند، (مقدار زاید) جزء
مؤونه حساب نمی‌شود، بلکه احتیاط (واجب) آن است که در مصارف حد وسط آنچه را مناسب مثل خودش هست رعایت کند نه صرف مخارجی که لایق حال او نباشد و از مثل او متعارف نباشد، بلکه لزوم رعایت آن خالی از قوت نیست، ولی توسعه مخارج که از مثل او متعارف است، از
مؤونه می‌باشد. و مقصود از
مؤونه آن چیزی است که بالفعل به مصرف برسد نه مقدار آن؛ پس اگر به خودش سخت بگیرد یا متبرّعی مخارجش را تبرّعاً بدهد به مقدار آن از
مؤونه حساب نمی‌شود، بلکه اگر در اثنای سال خرج کردن مال در چیزی مانند حج یا ادای دین یا کفّاره و مانند آن‌ها بر او واجب شود و از روی معصیت یا فراموشی و مانند آن، در آن مصرف نکند، بنابر اقوی مقدار آن از
مؤونه حساب نمی‌شود.
اگر مثلًا برای سکونتش نیاز به خانه داشته باشد و نتواند آن را بخرد مگر از درآمدش در طول چند سال، اقوی آن است که در صورتی که در هر سال بعضی از احتیاجات خانه را بخرد، جزء
مؤونه می‌باشد؛ اگر در یک سال مثلًا زمین آن را و در سال دیگر سنگ‌ها و در سال سوم چوب‌های آن را بخرد و به همین منوال، یا مثلًا زمین آن را بخرد و در طول چند سال، قیمت آن را بپردازد در صورتی که غیر از این‌طور برایش ممکن نباشد. و اما اگر پول را به منظور خرید آن چند سال نگاه دارد، از
مؤونه حساب نمی‌شود پس دادن خمس آن واجب است، چنان که جمع کردن پشم گوسفند در طول چند سال به منظور آن‌که فرش یا لباسی که برایش لازم است تهیه نماید، در صورتی که به غیر این صورت برایش ممکن نباشد، بنابر اقوی از
مؤونه حساب می‌شود. و همچنین است خریدن
جهیزیه دخترش از منافع سال‌های متعدد در هر سال به مقدار آن سال، از
مؤونه حساب می‌شود، بر خلاف اینکه پول‌ها را جهت خریدن آن جمع نماید.
داشتن اثاث مورد نیاز منزل، شرط
تحقق استطاعت برای
وجوب حج است.
اثاث مورد نیاز
منزل بدهکار برای پرداخت
بدهی او فروخته نمی‌شود.
طلبکار برای
وصول طلب خود می‌تواند اثاث
منزل را که
بدهکار نزد او
گرو گذاشته است، بفروشد.
وقف کردن اثاث منزل
،
رقبی و
عمری در اثاث
منزل صحیح است.
اگر
زن و
شوهر در
مالکیت وسایل خانه
اختلاف کنند،
حکم به
نفع اقامه کننده
بینه صادر می‌گردد و در صورت نداشتن بینه، بنا بر
رای مشهور وسایل زنانه از آن
زن، وسایل مردانه از آن
مرد است و وسایل مشترک میان آن دو
تقسیم می‌شود.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۲۴۶-۲۴۷. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
