• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابو‌الفتح بستی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوالفتح، علی بن محمّد از شاعران و منشیان معروف قرن چهارم بود که در شهر بست حدیث و فقه و ادب آموخت.



بُستی، ابوالفتح، علی بن محمّد از شاعران و منشیان معروف قرن چهارم. در بُست متولّد شد. همانجا حدیث و فقه و ادب آموخت. شاگرد ابن حبان محدث بود و محدّثی دیگر به نام خطابی (متوفی ۳۸۸) با او دوستی داشت.
پیرو مذهب شافعی بود و در جوانی کاتب بایتوز، امیر بست گردید و چون در ۳۶۷ شهر به دست سبکتگین افتاد شاعر نیز به امیر فاتح پیوست.
[۱] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۲، جزء ۴، ص۲۵۴، نقله الی العربیة عرفه مصطفی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

بستی قبلاً نیز از نویسندگان دولت سامانی بود و بعدها در دستگاه یمین الدوله محمود نیز خدمت کرد و در ۴۰۰ یا ۴۰۱، در شهر اوزجند، در حالی که مورد بی مهری محمود واقع شده بود، تبعیدی وار درگذشت.
[۲] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۴، ص۳۲۶، بیروت ۱۹۸۶.

ثعالبی در یتیمة ادهر او را بسیار ستوده و در تجنیس، صاحب طریقه مخصوص دانسته است
[۳] عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمة الدهر،ج ۴، ص ۳۴۵، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

در مقام ادبی او این بس که صاحب خزانه الخیال وی را همطراز ابواسحاق صابی شمرده و معتقد است که هر کس خواهد که بر گنجینه‌های جناس راه یابد، ناگزیر باید در رسائل ابواسحاق صابی و اشعار ابوالفتح بستی تتبع کند.
[۴] محمد مؤمن بن محمد قاسم جزایری شیرازی، خزانة الخیال، ج۱، ص۲۸۱، قم ۱۳۹۳.


۱.۱ - دیوان اشعار بستی


دیوان اشعار بستی در ۱۲۹۴، در بیروت به چاپ رسیده است.
معروفترین قصیده او نونیه‌ای است به نام «عنوان الحِکَم» که جنبه تعلیمی دارد و در تعداد ابیات آن اختلاف است
[۵] حیاة الحیوان الکبری ، محمدبن موسی دمیری، ج ۱، ص ۱۷۲ـ۱۷۳، قاهره ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
[۶] نامه دانشوران ناصری، قم (تاریخ مقدمه ۱۳۳۸ ش)، ج۴، ص۱۹۴ـ۱۹۵.
[۷] احمد هاشمی، جواهرالادب فی ادبیات و انشاء لغة العرب، ج۲، ص۴۳۰ـ۴۳۱، مصر ۱۳۸۴/۱۹۶۴.

بدر جاجرمی این قصیده را به زبان فارسی به نظم کشیده است.
[۸] محمدعلی مدرّس تبریزی، ریحانة الادب، ج۱، ص۲۶۳ـ۲۶۴، تهران ۱۳۶۹ ش.

بستی به فارسی نیز اشعاری دارد.
ثعالبی در معرّفی بستی، به وصف ویژگی شعرش پرداخته و بعضی ابیات او را در حدّ اعجاب دانسته است.
[۹] عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمة الدهر، ج۴، ص۳۴۵ـ۳۸۲، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

وی با بستی دوست بود و به ترغیب بستی کتاب اَحْسَنُ ما سَمِعْتُ را تألیف کرد.

۱.۲ - مضمونهای شعری بستی


مضمونهای شعری بستی عبارت است از: غزل و باده، ادبیات، طبیات و فلسفه، نجوم، مدح، اخوانیات، شکوی، ذم و هجا، شیب و کبر (جوانی و پیری)، امثال و نوادر و حکم.
[۱۰] عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمة الدهر، ج۴، ص۳۴۵ـ۳۸۲، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

شرح احوال و معرفی آثار او را دکتر محمد مرسی الخولی تحت عنوان ابوالفتح البستی حیاته و شعره به چاپ رسانده است.


(۱) عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمة الدهر، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۲) محمد مؤمن بن محمد قاسم جزایری شیرازی، خزانة الخیال، قم ۱۳۹۳.
(۳) محمد مرسی الخولی، ابوالفتح البُستی، حیاته و شعره، بیروت ۱۹۸۰.
(۴) حیاة الحیوان الکبری '، محمدبن موسی دمیری، قاهره ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
(۵) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
(۶) فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، نقله الی العربیة عرفه مصطفی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۷) محمدعلی مدرّس تبریزی، ریحانة الادب، تهران ۱۳۶۹ ش.
(۸) نامه دانشوران ناصری، قم (تاریخ مقدمه ۱۳۳۸ ش).
(۹) احمد هاشمی، جواهرالادب فی ادبیات و انشاء لغة العرب، مصر ۱۳۸۴/۱۹۶۴.

 
۱. ↑ فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۲، جزء ۴، ص۲۵۴، نقله الی العربیة عرفه مصطفی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۴، ص۳۲۶، بیروت ۱۹۸۶.
۳. ↑ عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمة الدهر،ج ۴، ص ۳۴۵، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۴. ↑ محمد مؤمن بن محمد قاسم جزایری شیرازی، خزانة الخیال، ج۱، ص۲۸۱، قم ۱۳۹۳.
۵. ↑ حیاة الحیوان الکبری ، محمدبن موسی دمیری، ج ۱، ص ۱۷۲ـ۱۷۳، قاهره ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
۶. ↑ نامه دانشوران ناصری، قم (تاریخ مقدمه ۱۳۳۸ ش)، ج۴، ص۱۹۴ـ۱۹۵.
۷. ↑ احمد هاشمی، جواهرالادب فی ادبیات و انشاء لغة العرب، ج۲، ص۴۳۰ـ۴۳۱، مصر ۱۳۸۴/۱۹۶۴.
۸. ↑ محمدعلی مدرّس تبریزی، ریحانة الادب، ج۱، ص۲۶۳ـ۲۶۴، تهران ۱۳۶۹ ش.
۹. ↑ عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمة الدهر، ج۴، ص۳۴۵ـ۳۸۲، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۰. ↑ عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمة الدهر، ج۴، ص۳۴۵ـ۳۸۲، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بُستی»، شماره۱۳۲۲.    


رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن چهارم | محدثین اهل سنت
جعبه ابزار