ابوعبدالله اصبغ بن فرج مصری اموی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعبدالله اصبغ بن فرج اموی قرشی، یکی از محدثان و فقهای
مالکی‌مذهب قرن سوم قمری در
مصر و
اندلس بود که مدتی منصب
قضاوت را نیز برعهده داشت. او که تالیفاتی در
علم اصول داشت، سرانجام به
سال ۲۲۵ ق درگذشت.
ابوعبدالله اصبغ بن فرج بن سعید بن نافع مصری اموی قرشی،جدش نافع، آزاد شده
عبدالعزیز بن
مروان بن حکم اموی حاکم مصر بود.
اصبغ بن فرج پس از سال ۱۵۰ هـ در شهر «قرطبه» اندلس به دنیا آمد و در آن جا بزرگ شد و بعدها آن جا را به قصد «فسطاط» مصر ترک کرد.
اصبغ فقه را نزد اساتیدی چون
ابن القاسم،
ابن‌وهب و
اشهب فرا گرفت
و از کسانی مانند
اسامة بن
زید بن اسلم،
حاتم بن اسماعیل و
عیسی بن یونس روایت نمود و افرادی چون
بخاری،
ترمذی،
احمد بن فرات رازی و
بکر بن سهل دمیاطی از وی روایت کرده‌اند.
او از یاران خاص و کاتب ابن وهب بود. از وی همانند ابن وهب در مسائل فقهی استفتا می‌شد. ابن‌معین بر این باور است که وی داناترین فرد به دیدگاه مالک بود.
برخی دیگر او را در مصر بی‌مانند دانسته‌اند.
ذهبی او را فقیه مالکی‌مذهب، مفتی دیار مصر و فردی ثقه و اهل ورع می‌داند. برخی نیز او را نکوهش کرده و خبیث اللسان به حساب آورده‌اند. او به قصد
استماع حدیث و کسب علم از
امام مالک به
مدینه رفت، ولی در روز مرگ وی به آن جا رسید و لذا به مصر بازگشت. سپس به اندلس رفت و منصب «افتا» را در «قرطبه» و پس از آن، منصب قضاوت «بطلیوس» را عهده‌دار شد.
اصبغ بن فرج پس از اینکه از جانب
معتصم (خلافت ۲۱۸-۲۲۷ هـ) احضار شد، فرار کرده و در حُلوان پنهان شد
و بنابر مشهور، در سال ۲۲۵ هـ در همان‌جا درگذشت.
کتاب‌های اصول، تفسیر غریب الموطا، ادب الصائم، مزارعه، ادب القضاة، الردّ علی اهل الاهواء و مجموعه شنیده‌هایش از ابن‌قاسم که ۲۲ جلد می‌باشد، از آثار اصبغ بن فرج است.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۹۴.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۹۱، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله اصبغ بن فرج».
