ابوذر بوزجانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بوزجانی، ابوذر، زاهد کَرّامی و
شاعر پارسی گوی قرن چهارم از مردم بوزْجان بود.
از زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست جز این‌که در
بوزجان می‌زیسته و ظاهراً در زمان
حیات شهرتی داشته است، چنانکه از نقاط مختلف به دیدارش می‌شتافتند.
گفته‌اند سبکتکین (متوفی ۳۸۷)، پادشاه غزنوی، که خود از
کرّامیه بوده است
همراه فرزند خردسالش محمود به دیدار بوزجانی رفت و او سبکتکین را نصیحت‌های درشت کرد، اما محمود را نواخت.
درباره احوال او آورده‌اند که چند شبانه روز در
نیشابور در سرای دوستی بر پای ایستاده بود بی‌آنکه چیزی بخورد،
نماز بخواند یا حتی دمی بنشیند. ژنده پیل این حال او را غلبه تحیّر خوانده است
به نقل از
خواجه عبدالله انصاری که از فردی به نام صیاد گورگیر مطالبی درباره بوزجانی شنیده بود، گفته‌اند که او «خداوند کرامات ظاهر» بوده است.
برخی احوال و کرامات منسوب به او ضمن حکایاتی که درباره او نقل کرده‌اند، آمده است.
وی در حدود ۳۷۰ وفات یافت
و در صحن
مسجد جامع بوزجان به خاک سپرده شد
قبر وی در طول قرون
زیارتگاه مردم ناحیه بوده است
از سروده‌های عربی او یک بیت محتوم
و چند بیت دیگر که احتمالاً از اوست
در منابع موجود است. از سروده‌های فارسی او نیز چند قطعه باقی‌مانده است،
از جمله: تو عیب بنده به علم ازل همی‌دیدی/ پسند کردی و با عیب ما تو بخریدی // کنون همانم معیوب و تو به علم همان/ به عیب رد مکن آن را که خود پسندیدی
که عیناً ترجمه سخنی است از یحیی بن معاذ، عارف و واعظ قرن سوم.
اشعار فارسی او از نخستین اشعار عرفانی به زبان فارسی است.
(۱) عبدالرحمان بن احمد جامی، مقامات شیخ الاسلام، چاپ فکری سلجوقی، تهران ۱۳۴۳ ش.
(۲) عبدالرحمان بن احمد جامی ، نفحات الانس، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.
(۳) محمد بن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج ۱۶، چاپ شعیب ارنؤوط و اکرم بوشیی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۴) احمد بن ابوالحسن ژنده پیل، انس التائبین، چاپ علی فاضل، تهران ۱۳۶۸ ش الف.
(۵) احمد بن ابوالحسن ژنده پیل، منتخب سراج السائرین، چاپ علی فاضل، مشهد ۱۳۶۸ ش ب.
(۶) محمدرضا شفیعی کدکنی، «نخستین تجربه‌های شعر عرفانی در زبان فارسی»، در درخت معرفت: جشن نامه استاد دکتر عبدالحسین زرین کوب، چاپ علی اصغر محمدخانی، تهران ۱۳۷۶ ش.
(۷) عبدالوهاب بن محمد، الفصول، نسخه خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، ش ۱۳۷۹۶.
(۸) منتخب رونق المجالس، در دو رساله فارسی کهن در تصوف، چاپ احمد علی رجائی، تهران ۱۳۵۴ ش.
(۹) محمد علی منشی، سفرنامه رکن الدوله به سرخس، چاپ محمد گلبن، تهران ۱۳۵۶ش .
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوذر بوزجانی»، شماره۲۰۵۴.
