• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن سید الناس ابوبکر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اِبْن‌ِ سَیدِ النّاس‌، ابوبکر محمد بن‌ احمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد یحیی‌ یعمری‌ اشبیلی‌ ( محرم ‌ ۵۹۷ - جمادی‌الثانی‌ ۶۵۹/ اکتبر ۱۲۰۰- مة ۱۲۶۱)، فقیه‌، محدث‌، مورخ‌ و ادیب‌ اندلسی است‌.


اصل‌ او از اُبَّده‌ از نواحی‌ جیان‌ بود که‌ یعمریان‌ اندلسی‌ در آن‌ منطقه‌ زندگی‌ می‌کردند.
[۱] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۱، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
وی‌ در حُجیره‌ از روستاهای‌ اشبیلیه‌ به‌ دنیا آمد و تحصیلات‌ خود را نزد پدر آغاز کرد و ۱۵ سال‌ از او دانش‌ آموخت‌، شش‌ سال ‌ و نیم‌ نیز از مادر بزرگ‌ پدریش‌ ام‌ّالعفاف‌ بهره‌ جست‌.
[۲] عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، ج۶، ص۲۲۹-۲۳۰، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.


۱.۱ - مشایخ

از دیگر مشایخ‌ وی‌، ابومحمد عبدالرحمان‌ بن‌ علی‌ زهری ‌، ابوالعباس‌ احمد بن‌ محمد بن‌ مقدام‌ رعینی‌ ، ابوحفص‌ عمر ابن‌ عبدالله‌ سلمی‌ ، ابو عمران‌ موسی‌ بن‌ حسین‌ قیسی‌ زاهد و ابوذر مصعب‌ بن‌ محمد خُشَنی‌ را می‌توان‌ نام‌ برد.
[۳] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۱-۲۹۲، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
ذهبی ‌ گفته‌ است‌: بنابر قولی‌ وی‌ قرائت‌ نافع‌ را از ابونصر بن‌ عظیمه‌ فراگرفته‌ است‌.
[۴] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۰، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
برخی‌ از علمای‌ مشرق‌ همچون‌ قاضی‌ ابوالقاسم‌ عبدالصمد بن‌ محمد حَرَستانی‌ نیز به‌ وی‌ اجازه روایت ‌ داده‌اند.
[۵] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۰، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
[۶] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۳، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.


۱.۲ - ترک‌ موطن‌

ابن‌ سیدالناس‌ پس‌ از ترک‌ موطن‌ خود مدتی‌ در حُصْن‌ القصر به‌ تدریس‌ پرداخت‌ و سپس‌ برای‌ چندی‌ در بوُنینه‌ از روستاهای‌ شَریش‌ به‌ تعلیم ‌ قرآن ‌ پرداخت‌. پس‌ از ۶۴۰ق‌ نخست‌ به‌ سبته‌ و پس‌ از آن‌ به‌ بجایه ‌ رفت‌ و در آن‌جا به‌ تدریس‌ و امامت ‌ و ایراد خطبه ‌ در مسجد جامع ‌ پرداخت‌، سرانجام‌ به‌ دعوت‌ مستنصر بالله ‌ به‌ تونس ‌ رفت‌ و به‌ تدریس‌ مشغول‌ شد و در همان‌جا نیز درگذشت‌.
[۷] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
[۸] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
[۹] عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، ج۶، ص۲۳۰، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.


۱.۳ - مذهب

گفته‌اند ابن‌ سیدالناس‌ ۰۰۰، ۱۰حدیث‌ را با اسانید آن‌ از حفظ داشت‌ و چند برابر آن‌ها را مذاکره‌ می‌کرد.
[۱۰] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۴- ۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
وی‌ در فقه ‌، مذهب‌ ظاهری ‌ داشت‌ و پیرو روش‌ ابوالعباس‌ نباتی‌ بود.
[۱۱] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.

بابا تنبکتی‌
[۱۲] احمد باباتنبکتی‌، «نیل‌ الابتهاج‌»، ج۱، ص‌ ۲۲۹، در حاشیه الدیباج‌ المذهب‌ِ ابن‌ فرحون‌، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
و مخلوف ‌
[۱۳] محمد مخلوف‌، شجرة النور الزکیة، ج۱، ص‌ ۱۹۴، بیروت‌، ۱۳۵۰ق‌.
او را مالکی ‌ به‌ شمار آورده‌اند.

۱.۴ - شاگردان

از شاگردان‌ او در فقه‌ و حدیث ‌ ابومحمد بن‌ هارون ‌ را می‌توان‌ نام‌ برد. قاضی‌ عزالدین‌ شریف‌ نیز از او اجازه ‌ داشته‌ است‌.
[۱۴] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
غبرینی ‌ هوشمندی‌ و دانش‌ گسترده ابن‌ سیدالناس‌ را ستوده‌ و او را استاد در علم‌ قرائات‌ و متبحر در حدیث‌ خوانده‌ است‌.
[۱۵] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص‌ ۲۹۴، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
او بجز حدیث ‌ و فقه ‌ از فنون‌ ادبی‌ نیز اطلاع‌ داشت‌ و شعر نیکو می‌گفت‌ و خطی‌ زیبا داشت‌.
[۱۶] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
در منابع‌ از او تنها یک‌ اثر با عنوان‌ بیع‌ اُمّهات‌ الاولاد یاد شده‌ است‌
[۱۷] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
که‌ نسخه‌ای‌ از آن‌ در دست‌ نیست‌.

(۱) احمد باباتنبکتی‌، «نیل‌ الابتهاج‌»، در حاشیه الدیباج‌ المذهب‌ِ ابن‌ فرحون‌، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
(۲) محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
(۳) احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
(۴) عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.
(۵) محمد مخلوف‌، شجرة النور الزکیة، بیروت‌، ۱۳۵۰ق‌.

۱. ↑ احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۱، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۲. ↑ عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، ج۶، ص۲۲۹-۲۳۰، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.
۳. ↑ احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۱-۲۹۲، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۴. ↑ محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۰، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۵. ↑ محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۰، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۶. ↑ احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۳، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۷. ↑ احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۸. ↑ محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۹. ↑ عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، ج۶، ص۲۳۰، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.
۱۰. ↑ احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۴- ۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۱۱. ↑ محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۱۲. ↑ احمد باباتنبکتی‌، «نیل‌ الابتهاج‌»، ج۱، ص‌ ۲۲۹، در حاشیه الدیباج‌ المذهب‌ِ ابن‌ فرحون‌، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
۱۳. ↑ محمد مخلوف‌، شجرة النور الزکیة، ج۱، ص‌ ۱۹۴، بیروت‌، ۱۳۵۰ق‌.
۱۴. ↑ محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۱۵. ↑ احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص‌ ۲۹۴، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۱۶. ↑ احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۱۷. ↑ محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن سیدالناس»،ج۳، ص۱۳۵۲.    


رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن ششم | فقهای مالکی | محدثین اهل سنت | مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
جعبه ابزار