• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن سید الناس ابوبکر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اِبْن‌ِ سَیدِ النّاس‌، ابوبکر محمد بن‌ احمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد یحیی‌ یعمری‌ اشبیلی‌ ( محرم ‌ ۵۹۷ - جمادی‌الثانی‌ ۶۵۹/ اکتبر ۱۲۰۰- مة ۱۲۶۱)، فقیه‌، محدث‌، مورخ‌ و ادیب‌ اندلسی است‌.



اصل‌ او از اُبَّده‌ از نواحی‌ جیان‌ بود که‌ یعمریان‌ اندلسی‌ در آن‌ منطقه‌ زندگی‌ می‌کردند.
[۱] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۱، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
وی‌ در حُجیره‌ از روستاهای‌ اشبیلیه‌ به‌ دنیا آمد و تحصیلات‌ خود را نزد پدر آغاز کرد و ۱۵ سال‌ از او دانش‌ آموخت‌، شش‌ سال ‌ و نیم‌ نیز از مادر بزرگ‌ پدریش‌ ام‌ّالعفاف‌ بهره‌ جست‌.
[۲] عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، ج۶، ص۲۲۹-۲۳۰، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.


۱.۱ - مشایخ

از دیگر مشایخ‌ وی‌، ابومحمد عبدالرحمان‌ بن‌ علی‌ زهری ‌، ابوالعباس‌ احمد بن‌ محمد بن‌ مقدام‌ رعینی‌ ، ابوحفص‌ عمر ابن‌ عبدالله‌ سلمی‌ ، ابو عمران‌ موسی‌ بن‌ حسین‌ قیسی‌ زاهد و ابوذر مصعب‌ بن‌ محمد خُشَنی‌ را می‌توان‌ نام‌ برد.
[۳] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۱-۲۹۲، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
ذهبی ‌ گفته‌ است‌: بنابر قولی‌ وی‌ قرائت‌ نافع‌ را از ابونصر بن‌ عظیمه‌ فراگرفته‌ است‌.
[۴] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۰، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
برخی‌ از علمای‌ مشرق‌ همچون‌ قاضی‌ ابوالقاسم‌ عبدالصمد بن‌ محمد حَرَستانی‌ نیز به‌ وی‌ اجازه روایت ‌ داده‌اند.
[۵] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۰، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
[۶] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۳، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.


۱.۲ - ترک‌ موطن‌

ابن‌ سیدالناس‌ پس‌ از ترک‌ موطن‌ خود مدتی‌ در حُصْن‌ القصر به‌ تدریس‌ پرداخت‌ و سپس‌ برای‌ چندی‌ در بوُنینه‌ از روستاهای‌ شَریش‌ به‌ تعلیمقرآن ‌ پرداخت‌. پس‌ از ۶۴۰ق‌ نخست‌ به‌ سبته‌ و پس‌ از آن‌ به‌ بجایه ‌ رفت‌ و در آن‌جا به‌ تدریس‌ و امامت ‌ و ایراد خطبه ‌ در مسجد جامع ‌ پرداخت‌، سرانجام‌ به‌ دعوت‌ مستنصر بالله ‌ به‌ تونس ‌ رفت‌ و به‌ تدریس‌ مشغول‌ شد و در همان‌جا نیز درگذشت‌.
[۷] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
[۸] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
[۹] عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، ج۶، ص۲۳۰، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.


۱.۳ - مذهب

گفته‌اند ابن‌ سیدالناس‌ ۰۰۰، ۱۰حدیث‌ را با اسانید آن‌ از حفظ داشت‌ و چند برابر آن‌ها را مذاکره‌ می‌کرد.
[۱۰] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۴- ۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
وی‌ در فقه ‌، مذهب‌ ظاهری ‌ داشت‌ و پیرو روش‌ ابوالعباس‌ نباتی بود.
[۱۱] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.

بابا تنبکتی‌
[۱۲] احمد باباتنبکتی‌، «نیل‌ الابتهاج‌»، ج۱، ص‌ ۲۲۹، در حاشیه الدیباج‌ المذهب‌ِ ابن‌ فرحون‌، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
و مخلوف
[۱۳] محمد مخلوف‌، شجرة النور الزکیة، ج۱، ص‌ ۱۹۴، بیروت‌، ۱۳۵۰ق‌.
او را مالکی ‌ به‌ شمار آورده‌اند.

۱.۴ - شاگردان

از شاگردان‌ او در فقه‌ و حدیثابومحمد بن‌ هارون ‌ را می‌توان‌ نام‌ برد. قاضی‌ عزالدین‌ شریف‌ نیز از او اجازه ‌ داشته‌ است‌.
[۱۴] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
غبرینی ‌ هوشمندی‌ و دانش‌ گسترده ابن‌ سیدالناس‌ را ستوده‌ و او را استاد در علم‌ قرائات‌ و متبحر در حدیث‌ خوانده‌ است‌.
[۱۵] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص‌ ۲۹۴، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
او بجز حدیث ‌ و فقه ‌ از فنون‌ ادبی‌ نیز اطلاع‌ داشت‌ و شعر نیکو می‌گفت‌ و خطی‌ زیبا داشت‌.
[۱۶] احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
در منابع‌ از او تنها یک‌ اثر با عنوان‌ بیع‌ اُمّهات‌ الاولاد یاد شده‌ است‌
[۱۷] محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
که‌ نسخه‌ای‌ از آن‌ در دست‌ نیست‌.


(۱) احمد باباتنبکتی‌، «نیل‌ الابتهاج‌»، در حاشیه الدیباج‌ المذهب‌ِ ابن‌ فرحون‌، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
(۲) محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
(۳) احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
(۴) عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.
(۵) محمد مخلوف‌، شجرة النور الزکیة، بیروت‌، ۱۳۵۰ق‌.


۱. احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۱، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۲. عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، ج۶، ص۲۲۹-۲۳۰، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.
۳. احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۱-۲۹۲، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۴. محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۰، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۵. محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۰، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۶. احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۳، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۷. احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۸. محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۹. عمر فروخ‌، تاریخ‌ الادب‌ العربی‌، ج۶، ص۲۳۰، بیروت‌، ۱۹۸۲م‌.
۱۰. احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۴- ۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۱۱. محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۱۲. احمد باباتنبکتی‌، «نیل‌ الابتهاج‌»، ج۱، ص‌ ۲۲۹، در حاشیه الدیباج‌ المذهب‌ِ ابن‌ فرحون‌، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
۱۳. محمد مخلوف‌، شجرة النور الزکیة، ج۱، ص‌ ۱۹۴، بیروت‌، ۱۳۵۰ق‌.
۱۴. محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.
۱۵. احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص‌ ۲۹۴، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۱۶. احمد غبرینی‌، عنوان‌ الدرایة، ج۱، ص۲۹۵، به‌ کوشش‌ عادل‌ نویهض‌، بیروت‌، ۱۹۶۹م‌.
۱۷. محمد ذهبی‌، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۴۵۱، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق‌.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن سیدالناس»،ج۳، ص۱۳۵۲.    






جعبه ابزار