ابر در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابر به معنای توده ذرّات بخارِ آبِ متصاعد از زمین می‌باشد.
قرآن واژه‌های گوناگونی در مورد
ابر به کار برده که هر یک به نوعی خاص از ابر یا به یکی از ویژگی‌های آن اشاره دارد.
از « سحب» به معنای کشیدن است. به ابر،
سحاب گفته‌اند؛ زیرا در
آسمان با
باد ، کشیده می‌شود یا به این جهت که
آب را همراه خود می‌کشاند. سحاب، اسم برای مطلق ابر، اعمّ از ابرهای باران‌زا و بی‌باران است.
این واژه نُه بار در این آیات آمده است:.
از «
غم » به معنای پوشاندن چیزی است. وجه نام‌گذاری ابر به غمام این است که
نور خورشید ، یا صفحه آسمان را می‌پوشاند.
به گفته برخی، غمام ابری است که فقط پوشاننده و سایه‌افکن باشد، نه باران‌زا
و این معنا از بیش‌تر موارد کاربرد آن در قرآن به‌خوبی بر می‌آید. این واژه، چهار بار در قرآن آمده است:
از «
عرض »، به معنای آشکار کردن است و از آن جهت به ابر، عارض گفته‌اند که در معرض دید
انسان قرار دارد.
این واژه دوبار در آیه ۲۴
احقاف آمده است.
از «
ظلّ » به معنای
سایه و ابر سایه‌افکن آمده
و در قرآن، بیش‌تر درباره ابرهای
عذاب آور به کار رفته است. این واژه دو‌بار‌به‌صورت مفرد در آیات ۱۷۱
اعراف و ۱۸۹
شعرا و یک‌بار به صورت جمع در آیه ۲۱۰
بقره آمده است.
از «
حمل » است وابر را حاملات گویند؛ چون آب را با خود حمل می‌کند.
این واژه یک‌بار در آیه ۲
ذاریات ذکر شده است.
از «
عصر » به معنای فشردن
و مقصود، ابرهای باران‌زا است. وجه نام‌گذاری ابرها به معصرات آن است که باد، هنگام نزول باران، آن‌ها را می‌فشرد.
به عقیده برخی،مُعصِر از اِعصار به معنای طوفان است و به ابرهایی گفته می‌شود که به همراه طوفان آورده شده
و دارای
رگباری تند و قطرات بزرگ آبند، و‌مؤیّد آن، صفت «ثجّاجاً» (فراوان و پی در پی) است که قرآن برای باران‌هایی که از این نوع ابرها فرو می‌ریزد، آورده است.
این واژه یک بار در آیه ۱۴
نبا آمده است.
از «
مزن » به معنای درخشندگی و بر ابر نورانی
و آب‌دار اطلاق شده است.
این واژه یک بار در آیه ۶۹
واقعه ذکر شده است.
از « صَوْب» به معنای فرو ریختن است که افزون بر ابر، بر باران نیز اطلاق شده است.
برخی آن را ابر باران‌زا دانسته‌اند.
این واژه یک بار در آیه ۱۹ بقره
به کار رفته است.
از «
سموّ » به معنای رفعت و بلندی است و بر هر چیزی، از جمله ابر که بر انسان سایه افکند، اطلاق می‌شود.
برخی اطلاق آن را بر ابر، مجازی و برخی دیگر، حقیقی دانسته‌اند.
به گفته برخی، مقصود از «
سماء » در جمله «وَ أنزلَ مِنَ‌السَّماء ماءً»
که در قرآن چندین بار به کار رفته، همان ابر است.
فرهنگ و معارف قرآن، مقاله ابر.
