• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابان بن عثمان احمر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوعبدالله ابان بن عثمان کوفی احمر بجلی، محدّث، فقیه، ادیب و نسب‌شناس سده دوم و از اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) می‌باشد.


آدمی اباصلت ابان ـ احمر (م حدود ۲۰۰ هـ)، ابوعبدالله ابان بن عثمان بن یحیی بن زکریا لؤلؤی کوفی احمر بجلی، محدّث، فقیه، ادیب و نسب‌شناس سده دوم، و اصالتاً اهل کوفه بود و در کوفه و بصره می‌زیست.
[۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۳.    
[۲] حموی، یاقوت بن عبد الله، معجم الادباء، ج۱، ص۳۹.    
[۳] امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۰۰.    
از زادگاه و تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست.

ابان از اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) به شمار می‌رفت.
[۴] طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۱۵۲.    
[۵] عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴.    
از آن حضرت و از امام کاظم (علیه‌السّلام) علوم متداول روز از جمله حدیث را آموخته و روایت کرده است.
[۶] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۳.    
[۷] اردبیلی، محمد علی، جامع الرواة، ج۱، ص۱۲.    

از دیگر مشایخ حدیث وی کسانی چون ابوبصیر،
[۸] طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۲۰۹.    
محمد بن مسلم، ابان بن تغلب، زرارة بن اعین و ابوحمزه ثمالی را می‌توان نام برد.
[۹] ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۱۳۱.    


برخی برآن‌اند که شمار روایات وی به حدود هفتصد می‌رسد.
[۱۰] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳۹.
[۱۱] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۵۷.
[۱۲] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۲ - ۱۶۳.
ابان علاوه بر حدیث، در هر یک از علوم فقه،
[۱۳] طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۳۷۵.    
ادب،
[۱۴] عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴.    
نسب‌شناسی، اخبار شعرا و ایام عرب صاحب نظر شمرده می‌شد.
[۱۵] طوسی، محمد بن حسن، الفهرست (طوسی)، ص۱۸.    
[۱۶] حموی، یاقوت بن عبد الله، معجم الادباء، ج۱، ص۳۹.    
به گفته ابن‌ابی‌عمیر، از حافظه سرشاری برخوردار بود.
[۱۷] عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴.    


کشی وی را از فرقه ناووسیّه دانسته است
[۱۸] طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۳۵۲.    
[۱۹] حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۷۴.    
که این گفتار با اعتقاد به اینکه او از امام کاظم (علیه‌السّلام) روایت کرده سازگار نمی‌نماید، چون ناووسیّه در امامت امام صادق (علیه‌السّلام) متوقف شده و آن حضرت را زنده و مهدی موعود دانسته‌اند و اعتقادی به امامت امام کاظم (علیه‌السّلام) نداشته‌اند، لذا برخی احتمال داده‌اند لفظ قادسیّه صحیح است نه ناووسیه، آن چنان که در برخی از نسخه‌های اختیار معرفة الرجال چنین آمده است.
[۲۰] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۰.
[۲۱] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱، ص۱۳۱.    
ابان از اصحاب اجماع نیز بوده و چون که ایشان همگی از امامیه بوده‌اند، وی را نیز از دانشمندان امامیه
[۲۲] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۱، ص۱۱۲.    
و فردی ثقه برشمرده‌اند.
[۲۳] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.


راویانِ بنام سده دوم از ابان روایت شنیده و نقل کرده‌اند. برخی از اینان عبارت‌اند از: ابن‌ابی‌عمیر، حسن بن محبوب، حماد بن عیسی و یونس بن عبدالرحمان.
[۲۴] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.
کسانی همچون ابوعبیده معمر بن مثنی، محمد بن مثنی و محمد بن سلام جمحی نیز از وی علومی را فراگرفته و بیشتر حکایت‌ها، اخبار شعرا، انساب و ایّام عرب را از او نقل کرده‌اند.
[۲۵] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۳.    
[۲۶] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۴۰۵.    


ابان دارای تالیف مهمی در موضوعات مبدا، مبعث، مغازی، وفات پیامبر، سقیفه و ردّه بوده است.
[۲۷] طوسی، محمد بن حسن، الفهرست (طوسی)، ص۱۸.    
[۲۸] آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۴۷.    


ابان بن عثمان، در حدود ۲۰۰ هـ درگذشت.
[۲۹] زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۱، ص۲۷.    
[۳۰] اعلمی‌ حا‌ئری، محمدحسین‌، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۲، ص۱۲.
[۳۱] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۲۲۲.


۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۳.    
۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبد الله، معجم الادباء، ج۱، ص۳۹.    
۳. ↑ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۰۰.    
۴. ↑ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۱۵۲.    
۵. ↑ عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴.    
۶. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۳.    
۷. ↑ اردبیلی، محمد علی، جامع الرواة، ج۱، ص۱۲.    
۸. ↑ طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۲۰۹.    
۹. ↑ ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۱۳۱.    
۱۰. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳۹.
۱۱. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۵۷.
۱۲. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۲ - ۱۶۳.
۱۳. ↑ طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۳۷۵.    
۱۴. ↑ عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴.    
۱۵. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست (طوسی)، ص۱۸.    
۱۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبد الله، معجم الادباء، ج۱، ص۳۹.    
۱۷. ↑ عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴.    
۱۸. ↑ طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۳۵۲.    
۱۹. ↑ حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۷۴.    
۲۰. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۰.
۲۱. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱، ص۱۳۱.    
۲۲. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۱، ص۱۱۲.    
۲۳. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.
۲۴. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.
۲۵. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۳.    
۲۶. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۴۰۵.    
۲۷. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست (طوسی)، ص۱۸.    
۲۸. ↑ آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۴۷.    
۲۹. ↑ زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۱، ص۲۷.    
۳۰. ↑ اعلمی‌ حا‌ئری، محمدحسین‌، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۲، ص۱۲.
۳۱. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۲۲۲.


پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۱، برگرفته از مقاله «آدمی اباصلت ابان ـ احمر».


رده‌های این صفحه : اصحاب امام صادق | درگذشتگان سال 200 (قمری) | راویان از امام صادق | راویان از امام کاظم | راویان موثق شیعه قرن 2 (قمری) | فقیهان شیعه قرن 2 (قمری)
جعبه ابزار