إِفْک (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِفْک: (وَ تَخْلُقُونَ اِفْکاً)«اِفْک»، در اصل به معنای هر چیزی است که از صورت حقیقیش دگرگون شده است و لذا بادهای مخالف که از مسیر خود منحرف شده است،
«مؤتفکه» نامیده می‌شود؛
سپس، به
دروغ و
تهمت و هر سخن خلافی
«افک» گفته شده است. ولی به گفته بعضی
«افک» به دروغ‌های بزرگ یا زشت‌ترین دروغ‌ها گفته می‌شود.
با این‌که تعبیر به
«افک» برای متهم ساختن
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به دروغ کافی بود ولی آنها با کلمه
«مفتری» آن را تاکید می‌کردند؛ بی‌آن که هیچ دلیلی بر این ادعای خویش داشته باشند.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با اِفْک:
(إِنَّمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا وَ تَخْلُقُونَ إِفْكًا إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقًا فَابْتَغُوا عِندَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَاعْبُدُوهُ وَاشْكُرُوا لَهُ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ) (شما غير از
خدا فقط بت‌هايى از
سنگ و
چوب را مى‌پرستيد و دروغى به هم مى‌بافيد؛ آنهايى را كه غير از خدا
پرستش مى‌كنيد، مالک هيچ‌گونه روزى براى شما نيستند؛ روزى را تنها نزد خدا بطلبيد و او را پرستش كنيد و
شکر او را به جا آوريد كه به سوى او بازگردانده مى‌شويد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه افک به معناى هر چيزى است كه از صورت اصلى‌اش برگشته باشد، چه قول باشد و چه فعل.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَ إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالُوا مَا هَذَا إِلَّا رَجُلٌ يُرِيدُ أَن يَصُدَّكُمْ عَمَّا كَانَ يَعْبُدُ آبَاؤُكُمْ وَ قَالُوا مَا هَذَا إِلَّا إِفْكٌ مُّفْتَرًى وَ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلْحَقِّ لَمَّا جَاءهُمْ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُّبِينٌ) (و هنگامى كه آيات روشنگر ما برآنان خوانده مى‌شود، مى‌گويند: «او فقط مردى است كه مى‌خواهد شما را از آنچه پدرانتان مى‌پرستيدند باز دارد.» و مى‌گويند: «اين جز دروغ بزرگى كه به خدا بسته شده چيز ديگرى نيست.» و
کافران درباره حق هنگامى كه به سراغشان آمد گفتند: «اين، جز افسونى آشكار نيست.»)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ قالُوا ما هذا إِلَّا إِفْكٌ مُفْتَرىً)- واو، در ابتداى جمله، جمله را عطف مى‌كند به كلمه قالوا كه قبلا ذكر شده و معنايش اين است كه
مشرکین قبلا گفتند: اين مرد جز اين مقصودى ندارد كه شما را از مقصود پدرانتان باز بدارد، و نيز گفتند كه: سخنان اين مرد جز
افتراى به خدا چيزى ديگر نيست، و كلمه هذا در جمله مورد بحث اشاره تحقير است، و معنايش اين است كه با اشاره تحقيرآميز به آيات خدا اشاره نموده گفتند: اين كلامى است كه از وجهه اصلى‌اش برگشته، و دروغى است بر خدا.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(أَئِفْكًا آلِهَةً دُونَ اللَّهِ تُرِيدُونَ) (آيا از روى دروغ به سراغ معبودانى غير از خدا مى‌رويد؟!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید:
(أَ إِفْكاً آلِهَةً دُونَ اللَّهِ تُرِيدُونَ) يعنى آيا از در افتراء خدايانى ديگر به جاى خداى عزوجل قصد مى‌كنيد. و اگر كلمه افک و كلمه آلهه را مقدم ذكر كرده، با اينكه مى‌بايست مى‌فرمود: ا تريدون آلهة دون اللَّه إفكا بدين‌جهت است كه عنايت به آن دو كلمه داشته است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ) (تنها كسى از
ایمان به آن منحرف مى‌شود كه از قبول حق سرباز زده است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه افک به معناى صرف و منحرف كردن است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اِفْک»، ص۵۸.
