إِصْلاح (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِصْلاح (به کسر همزه و سکون صاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای ایجاد
صلح، سازش و الفت است.
مشتقات
إِصْلاح که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
اَصْلَحَ (به فتح الف، سکون صاد و فتح لام) به معنای اصلاح کرد؛
تُصْلِحُوا (به ضم تاء، سکون صاد و کسر لام) به معنای اصلاح کنید؛
اَصْلَحْنا (به فتح الف، سکون صاد و فتح لام) به معنای شایسته ساختیم؛
الصَّالِحاتِ (به فتح صاد مشدد و کسر لام) به معنای اعمال و کارهای شایسته (در وصف زنان است.)
إِصْلاح به معنای ایجاد
صلح، سازش و الفت است.
به مواردی از
إِصْلاح که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفاً اَوْ اِثْماً فَاَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلا اِثْمَ عَلَیْهِ.) (و كسى كه از انحراف وصيّت‌كننده، تمايل يک جانبه او به بعض ورثه، يا از گناه او بترسد و ميان آن‌ها را
اصلاح دهد، مشمول حكم تبديل وصيت نمى‌باشد و گناهى بر او نيست.)
(اَنْ تَبَرُّوا وَ تَتَّقُوا وَ تُصْلِحُوا بَیْنَ النَّاسِ) (و براى اين‌كه نيكى كنيد، تقوا پيشه سازيد و در ميان مردم
اصلاح كنيد.)
(کَفَّرَ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ وَ اَصْلَحَ بالَهُمْ) «سیّئاتشان را تکفیر و حالشان را
اصلاح کرد.»
در آیه فوق به معنای اصلاح و شایسته کردن چیزی است.
(وَ اَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی اِنِّی تُبْتُ اِلَیْکَ وَ اِنِّی مِنَ الْمُسْلِمِینَ.) «برای من در فرزندانم
صلاح ایجاد کن.»
(عَلَیَّ) دلالت دارد که
اصلاح به نحوی باشد که او نیز منتفع گردد و آن‌ها به پدر خویش نیکوکار باشند، مانند آیه‌ی ۹۰
سوره انبیاء و ۷۴
سوره فرقان مثل
(وَ وَهَبْنا لَهُ یَحْیی وَ اَصْلَحْنا لَهُ زَوْجَهُ.) (و
یحیی را به او بخشيديم و همسرش را كه نازا بود برايش شايسته باردارى ساختيم.)
(رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ اَعْیُنٍ.) (و كسانى كه مى‌گويند: «پروردگارا! همسران و فرزندانمان را مايه روشنى چشم ما قرار ده.)
(الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ اَمَلًا.) (اموال و فرزندان، زينت زندگى دنياست و
باقیات صالحات آثار ماندگار شايسته ثوابش نزد پروردگارت بهتر و اميدبخش‌تر است.)
ظاهرا مراد از باقیات
صالحات تمام اعمال و کارهای خیر است و غرض از بقا باقی ماندن نزد خدا است، نه این‌که غرض از بقا، باقی ماندن در دنیا پس از مردن شخص باشد و منظور از باقیات فقط آثار نیک باشد. زیرا بقاء تمام اعمال از ضرورت
اسلام است.
(وَ کُلُّ شَیْ‌ءٍ فَعَلُوهُ فِی الزُّبُرِ • وَ کُلُّ صَغِیرٍ وَ کَبِیرٍ مُسْتَطَرٌ) (و هر كارى را انجام دادند در نامه‌هاى اعمالشان ثبت است و هر كار كوچک و بزرگى نوشته شده است.)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اصلاح»، ج۴، ص۱۴۲.
