إِذا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِذا: (إِذَا دَعَاكُمْ دَعْوَةً)«إِذا» (به همزه مکسور) به معنای «ظرف زمان آینده» است.
در آيات
قرآن ديده‌ايم كه
خداوند مسئله
معاد را با تكيه بر نشانه‌هاى
قدرت او در
آسمان و
زمین اثبات مى‌كند و آيه مورد بحث نيز يكى از آنها است.
تعبير به «دعاكم» (شما را فرا مى‌خواند) اشاره به اين است كه همان‌طور كه براى
تدبیر و
نظم جهان يک فرمان او كافى است، براى
بعث و نشور و
رستاخیز نيز يک
دعوت او كفايت مى‌كند.»
به موردی از کاربرد إِذا در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَمِنْ آيَاتِهِ أَن تَقُومَ السَّمَاء وَالْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذَا دَعَاكُمْ دَعْوَةً مِّنَ الْأَرْضِ إِذَا أَنتُمْ تَخْرُجُونَ) «از نشانه‌هاى او اين است كه آسمان و زمين به فرمان او برپاست؛ سپس هنگامى كه شما را در
قیامت از
زمین فرا خواند، ناگهان همه شما خارج مى‌شويد و در صحنه محشر حضور مى‌يابيد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مراد از قيام آسمان و زمين به امر خدا، ثبوت آن دو است بر حالاتى كه عبارت است از حركت و سكون و تغيير و ثبات كه خدا به آنها داده، و اما اينكه كلمه أمر به چه معناست؟ آيه
(إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ) جوابگوى آن است.
در
آیه کلمه اذاى اولى شرطيه، و اذاى دومى فجائيه، (به معنای ناگهان) است، كه در جاى فاى جزاء نشسته، و كلمه «من الأرض» متعلق است به كلمه «دعوة» و جمله دومى عطف است بر محل جمله اولى، چون مراد از جمله
(ثُمَّ إِذا دَعاكُمْ ...) بعث و رجوع به سوى خدا است، كه جزء آيات نيست، بلكه جمله‌اى است خبرى كه از امرى
خبر مى‌دهد كه قبلا بر آن استدلال كرده، و بعدا نيز استدلال مى‌كند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اذا»، ج۱، ص۴۶.
