إصْطَفی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اصْطَفی: (اِنَّ اللَّهَ اصْطَفی)«اصْطَفی» از مادّه
«صَفْو» (بر وزن عفو) به معنای خالص شدن چیزی است و
«صَفْوَة» به معنای خالص هر چیزی است. سنگ صاف را در
لغت عرب از این نظر
«صفا» می‌گویند که دارای خلوص و پاکی است؛
بنابراین،
«اصْطِفاء» به معنای انتخاب کردن قسمت خالص چیزی است.
(إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ) (خداوند،
آدم و
نوح و
خاندان ابراهیم و
خاندان عمران را بر جهانیان برتری داد).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه
اصطفاء که
مصدر فعل اصطفی است، همان طور که بیانش در ذیل آیه:
(لَقَدِ اصْطَفَیْناهُ فِی الدُّنْیا) گذشت به معنای گرفتن خالص هر چیز، و جدا کردن آن از چیزهایی است که آن را کدر می‌سازد، در نتیجه معنای این کلمه نزدیک به معنای کلمه
اختیار است، و اگر بخواهیم آن را با یکی از مقامات
ولایت تطبیق کنیم، با معنای
اسلام منطبق است، چون اسلام عبارت است از اینکه بنده به این مقام رسیده باشد که خود را تسلیم محض امر مولی بداند، و همواره آنچه را که موجب خشنودی او است انجام دهد؛ و لیکن در آیه مورد بحث نمی‌توان کلمه
اصطفا را به این معنا که گفتیم بگیریم، چون در آیه
اصطفای تنها نیامده، بلکه
(عَلَی الْعالَمِینَ) هم با آن همراه است و اگر منظور از
اصطفای در آیه همان
اصطفای لغوی بود، جا داشت بفرماید: «ان اللَّه
اصطفی آدم و نوحا و آل ابراهیم و آل عمران من العالمین» ولی اگر اینطور می‌فرمود اسلام مختص به نامبردگان در
آیه می‌شد، آن وقت معنای کلام اختلال می‌یافت، و لذا فرمود:
(اصْطَفی ... عَلَی الْعالَمِینَ) و این نوعی اختیار و برگزیدن آنان در یک یا چند امر است که دیگران با آنان در این امور شرکت ندارند.
دلیل ما بر آنچه گفتیم اینکه
اصطفا همه جا یک معنا نمی‌دهد، آیه شریفه
(یا مَرْیَمُ اِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلی نِساءِ الْعالَمِینَ) است، که دو بار کلمه نامبرده در آن آمده، و اگر معنای این کلمه همه جا یکی بود، باید می‌فرمود: «ان اللَّه طهرک و
اصطفاک علی نساء العالمین».
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إصْطَفی»، ص۴۹.
