• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَفْو (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





صَفْو (به فتح صاد و سکون فاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای خلوص شی‌ء از آمیختگی است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به کار رفته است مانند: صَفا (به فتح صاد) به معنای هر سنگی که چیزی از گل و خاک با آن نباشد، أصْفاء (به فتح الف و سکون صاد) به معنای خالص کردن و صَفْوَه (به فتح صاد و واو) به معنای خالص و برگزیده است. حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف خداوند متعال و پیامبر اکرم و ... از این واژه استفاده نموده است.



صَفو اصل صفو خلوص شی‌ء از آمیختگی است، لذا به سنگ صاف و خالص صفا گویند.
صَفا مبرّد گوید: صفا هر سنگی است که چیزی از گل و خاک با آن نباشد.
أصْفَاء خالص کردن و آن معنی اختیار و اختصاص می‌دهد. «اِصْطَفاء» و اختیار و اجتباء نظیر هستند.
صَفْوَه به معنای خالص و برگزیده است.


• امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف خداوند فرموده است: «وَلاَ يَعْزُبُ عَنْهُ عَدَدُ قَطْرِ الْمَاءِ، وَلاَ نُجُومِ السَّماءِ... وَلاَ دَبِيبُ الـنَّمْلِ عَلَى الصَّفَا، وَلاَ مَقِيلُ الذَّرِّ فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ» «مخفی نمی‌ماند از خدا عدد قطره‌های آب و نه عدد ستارگان آسمان و نه حرکت مورچه بر روی سنگ صاف (که اصلاً شنیده نمی‌شود) و نه استراحت‌گاه مورچه ریز در شب ظلمانی.»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف پیامبر خدا فرموده است: «وَصَفَتْ دِخْلَتُهُ» «باطنش صاف شد.»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در ذم یارانش فرموده است: «قَدْ تَصَافَيْتُمْ عَلَى رَفْضِ الاْجِلِ وَحُبِّ الْعَاجِلِ» (دست به دست يكديگر داده‌ايد كه آخرت را ترک گوييد و نسبت به دنیا عشق ورزيد.) «تصافی» بین الاثنین است خالص کردن خود به هم دیگر.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف رسول خدا فرموده است: «بَعَثَهُ بِالحَقِّ، وَاصْطَفَاهُ عَلَى الْخَلْقِ» (سوگند به خدايى كه محمّد (صلى‌الله‌عليه‌و‌آله) را به حق برانگيخت و او را از ميان مردم برگزيد.)
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در دفن فاطمه (علیها‌سلام) خطاب به قبر حضرت رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده است: «قَلَّ يَا رَسُولَ اللهِ، عَنْ صَفِيَّتِكَ صَبْرِي»(اى پيامبر! از فراق دختر برگزيده و پاكت پيمانه صبرم لبريز شده.)


این ماده موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«وَامْتَاحُوا مِنْ صَفْوِ عَيْن قَدْ رُوِّقَتْ مِنَ الْكَدَرِ» (ظرفهاى خويش را از آب زلال چشمه هايى كه از آلودگي‌ها پاک است پر كنيد.)
«فَعَرَفْتُ صَفْوَ ذلِكَ مِنْ كَدَرِهِ» (در نتيجه من قسمت زلال و مصفّاى زندگى آنان را از بخش كدر و تاريک باز شناختم)
«فَيُشَبِّهُونَ وَيَصِفُونَ فَيُمَوِّهُونَ» (ولى باطل خود را شبيه حق جلوه مى‌دهند و توصيف مى‌كنند ولى با آراستن ظاهر راه فريب پيش مى‌گيرند.)


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۴۱.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۱، ص۲۶۴.    
۳. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۳۸، ص۴۲۶.    
۴. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۳۸، ص۴۲۷.    
۵. فیروز آبادی، مجد‌الدین، قاموس المحیط، ج۴، ص۳۵۲.    
۶. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۴، ص۳۵۲.    
۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۹۶، خطبه ۱۷۸.    
۸. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۱۸، خطبه ۱۷۳.    
۹. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۵۶، خطبه ۱۷۸.    
۱۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۵۸.    
۱۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۹۷، خطبه ۱۷۸.    
۱۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۱۸، خطبه ۱۷۳.    
۱۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، خطبه ۱۷۸.    
۱۴. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۵۸.    
۱۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۶۰، خطبه ۱۱۲.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۲۲۱، خطبه ۱۱۰.    
۱۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۶۸، خطبه ۱۱۲.    
۱۸. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۴۷.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۴۹، خطبه ۱۱۳.    
۲۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۸۷، خطبه ۱۷۵.    
۲۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج، ص۱۰۹، خطبه ۱۷۰.    
۲۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۵۰، خطبه ۱۷۵.    
۲۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۰.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۸۵، خطبه ۱۷۵.    
۲۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۰۸، خطبه ۲۰۲.    
۲۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۰۸، خطبه ۱۹۶.    
۲۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۱۹، خطبه۲۰۲.    
۲۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۲۶۵.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۹۷، خطبه ۲۰۲.    
۳۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۳۴، خطبه۱۰۴.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۲۰۱، خطبه ۱۰۳.    
۳۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۲، خطبه ۱۰۵.    
۳۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۶۷.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۳، خطبه ۱۰۵.    
۳۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، نامه ۳۱.    
۳۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۴۶، نامه ۳۱.    
۳۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۹۴، نامه ۳۱.    
۳۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۶۷.    
۳۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۱۵، نامه ۳۱.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، خطبه ۱۹۴.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۹۲، خطبه ۱۸۹.    
۴۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۸، خطبه ۱۹۴.    
۴۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۶۴.    
۴۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۹، خطبه ۱۹۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صفو»، ج۲، ص۶۴۱.    






جعبه ابزار