صَفْو (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَفْو (به فتح صاد و سکون فاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای خلوص شی‌ء از آمیختگی است، لذا به سنگ صاف و خالص
صَفا گويند.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
•
صَفا (به فتح صاد) به معنای هر سنگی که چیزی از گل و خاک با آن نباشد؛
•
أصْفاء (به فتح الف و سکون صاد) به معنای خالص کردن است و آن معنى
اختیار و
اختصاص مى‌دهد؛
•
اِصْطَفاء (به کسر همزه و سکون صاد و فتح طاء) و اختيار و
اجتباء نظير هستند؛
•
صَفْوَه (به فتح صاد و واو و سکون فاء) به معنای خالص و برگزیده است؛
•
تَصافى (به فتح تاء) بين الاثنين است خالص كردن خود به هم ديگر.
از اين ماده موارد زيادى در «نهج البلاغه» آمده است.
صَفو به معنای خلوص شی‌ء از آمیختگی است، لذا به سنگ صاف و خالص
صَفا گویند.
مبرّد گوید:
صَفا هر سنگی است که چیزی از گل و خاک با آن نباشد.
أصْفاء به معنای خالص کردن است و آن معنى اختيار و اختصاص مى‌دهد.
اِصْطَفاء و اختيار و اجتباء نظير هستند.
صَفْوَه به معنای خالص و برگزیده است.
تَصافى بين الاثنين است خالص كردن خود به هم ديگر.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف
خداوند فرموده:
«وَ لا يَعْزُبُ عَنْهُ عَدَدُ قَطْرِ الْماءِ وَ لا نُجومِ السَّماءِ... وَ لا دَبيبُ الـنَّمْلِ عَلَى الصَّفا وَ لا مَقيلُ الذَّرِّ فی اللَّيْلَةِ الظَّلْماءِ.» «مخفی نمی‌ماند از خدا عدد قطره‌های آب و نه عدد ستارگان آسمان... و نه حرکت
مورچه بر روی سنگ صاف (که اصلاً شنیده نمی‌شود) و نه استراحت‌گاه مورچه ریز در شب ظلمانی.»
آن حضرت در وصف
پیامبر خدا فرمود:
«صَفَتْ دِخْلَتُهُ.» یعنی «باطنش صاف شد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
ذم یارانش فرموده:
«قَدْ تَصافَيْتُمْ عَلَى رَفْضِ الاْجِلِ وَ حُبِّ الْعاجِلِ.» (دست به دست يكديگر داده‌ايد كه
آخرت را ترک گوييد و نسبت به
دنیا عشق ورزيد.)
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره رسول خدا فرموده:
«بَعَثَهُ بِالحَقِّ وَ اصْطَفاهُ عَلَى الْخَلْقِ.» (سوگند به خدايى كه محمّد (صلى‌الله‌عليه‌و‌آله) را به
حق برانگيخت و او را از ميان مردم برگزيد.)
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
دفن فاطمه (علیها‌اسلام) خطاب به قبر حضرت رسول‌اللّه (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده:
«قَلَّ يا رَسولَ اللهِ عَنْ صَفِيَّتِکَ صَبْری.» (اى پيامبر! از
فراق دختر برگزيده و پاكت پيمانه صبرم لبريز شده.)
از این ماده موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صفو»، ج۲، ص۶۴۱-۶۴۲.
