أُوارِیَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أُوارِیَ:(فَأُوارِيَ سَوْءةَ أَخي) «أُوارِیَ» از
باب مفاعله (مواراة) و در صال از مادۀ «
وری» (بر
وزن نفی) به معنى «پنهان ساختن و پوشانيدن» است.
به موردی از کاربرد «أُوارِیَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَبَعَثَ اللّهُ غُرابًا يَبْحَثُ في الأَرْضِ لِيُرِيَهُ كَيْفَ يُوارِي سَوْءةَ أَخيهِ قالَ يا وَيْلَتا أَعَجَزْتُ أَنْ أَكونَ مِثْلَ هَذا الْغُرابِ فَأُوارِيَ سَوْءةَ أَخي فَأَصْبَحَ مِنَ النّادِمينَ) «سپس
خداوند زاغى را فرستاد كه در زمين، جستجو و كند و كاو مى‌كرد؛ تا به او نشان دهد چگونه
جسد برادر خود را
دفن كند. او گفت: «واى بر من! آيا من ناتوان‌تر از آن هستم كه مانند اين زاغ باشم و جسد برادرم را دفن كنم؟!» و سرانجام از ترس رسوايى، و براثر فشار
وجدان از نادمان شد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
اين گوشه از داستان فرزندان
آدم (علیه‌السلام) كه خداى تعالى كلاغى را فرستاد تا با كندوكاو كردن زمين به قاتل تعليم دهد چگونه جسد برادر را در زمين پنهان كند، و او بعد از مشاهده كار كلاغ گفت:
(يا وَيْلَتى أَ عَجَزْتُ أَنْ أَكونَ مِثْلَ هذا الْغُرابِ فَأُوارِيَ سَوْأَةَ أَخي فَأَصْبَحَ مِنَ النّادِمينَ) يک آيه از قرآن است كه در
نوع خود نظيرى در قرآن ندارد، آيه‌اى است كه حال انسان در استفاده از حس را مجسم مى‌سازد و خاطرنشان مى‌كند كه
بشر خواص هر چيزى را به
وسیله حس خود درک مى‌كند و بعد از درک و احساس آن را ماده خام دستگاه تفكر خود كرده با دستگاه فكريش از آن مواد خام قضايايى مى‌سازد كه به درد اهداف و مقاصد زندگيش بخورد.
البته اين بر حسب نظريه‌اى است كه دانشمندان پس از بحث‌هاى علمى به دست آورده و به اين نتيجه رسيده‌اند كه علوم و معارف بشرى اگر به دقت ريشه‌يابى شود، همه منتهى به يكى از حواس آدمى مى‌گردد، در مقابل نظريه تذكر و علم فطرى است كه ريشه علوم و معارف را
فطرت بشر مى‌داند.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
از باب مفاعله (مواراة) و در صال از مادۀ «ورى» (بر وزن نفى) به معنى «پنهان ساختن و پوشانيدن» است.
و در آيۀ مورد بحث منظور دفن كردن و پنهان ساختن در زير
خاک است، آن‌جا كه
قابیل از روى حسد، برادرش
هابیل را كشت و نمى‌دانست با جسد
برادر چه كند،
خداوند زاغى را فرستاد كه خاک‌هاى
زمین را كنار بزند و با پنهان كردن جسد بى‌جان زاغ ديگر و يا پنهان كردن قسمتى از طعمۀ خود، آن‌چنان كه عادت زاغ است، به قابيل نشان دهد كه چگونه جسد برادر خويش را به خاك بسپارد
(كَيْفَ يُوٰارِي سَوْأَةَ أَخيهِ)، در اين هنگام قابيل از
غفلت و بى‌خبرى خود ناراحت شد و «فرياد برآورد كه اى واى بر من، آيا من بايد از اين زاغ هم ناتوان‌تر باشم و نتوانم همانند او جسد برادرم را پنهان (دفن) كنم.»
(فَأُوٰارِيَ سَوْأَةَ أَخي).
در اين آيه: «اوارى» و «يوارى» هردو از باب مفاعله به معنى «پنهان ساختن و مستور كردن» است.
در آيۀ ۲۰
سوره اعراف در داستان آدم (ع) و همسرش مى‌خوانيم:
(فَوَسْوَسَ لَهُما اَلشَّيْطانُ لِيُبْدِيَ لَهُما ما وورِيَ عَنْهُما مِنْ سَوْآتِهِما) «سپس
شیطان آن‌ها را
وسوسه كرد تا آن‌چه را از اندامشان (عورتشان) پنهان بود آشكار سازد.»
در اين آيه كلمۀ «وورى» نيز از باب مفاعله (ماضى مجهول) به معنى «مستور و پوشيده شده» است.
همچنين در آيۀ ۳۲
سوره ص به واژه «
توارت» (از
باب تفاعل - توارى) برمى‌خوريم كه به معنى «پنهان گرديدن و پوشيده شدن» است، آن‌جا كه اسبان چابک را بر
سلیمان (علیه‌السلام) عرضه داشتند، او از مشاهدۀ اسبان خرسند شده بود، همچنان به آن‌ها نگاه مى‌كرد «تا از ديدگانش پنهان شدند.»
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أواری»، ج۴، ص ۶۵۱.
