• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

أُمَّت (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





أُمَّت ( به ضم همزه و فتح میم مشدد) از واژگان قرآن کریم به معنی جماعتی است كه وجه و قصد مشترک دارند.
جمع این ماده أُمَم‌ (به ضم الف و فتح میم مشدد) است.
مشتقات أُمَّت که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
آمِّينَ‌ (به فتح الف و کسر میم) به معنای قصد کنندگان؛
أُمَمٌ‌ (به ضم همزه و فتح میم) جمع أمّت و به معنای امت‌ها است.


أُمَّت به معنی جماعتی است كه وجه مشترک دارند.
امّ در لغت به‌ معنى قصدهم آمده است.
گويند: «أَمَّهُ: أى قَصَدَهُ»
بنابراين، امّت به كسانى گفته می‌شود كه قصد مشترک و نظر مشترک دارند.
راغب گويد: امّت هر جماعتى است كه یک چيز مثل دین يا زبان و يا مكان آن‌ها را جمع كند.


به مواردی از أُمَّت که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - آمِّينَ‌ (آیه ۲ سوره مائده)

(آمِّينَ‌ الْبَيْتَ الْحَرامَ)
«قاصدان خانه خدا


۲.۲ - أُمَّةٌ (آیه ۳۸ سوره اعراف)

(كُلَّما دَخَلَتْ‌ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَها)
(هر زمان كه گروهى وارد مى‌شوند، گروه همسان خود را لعن مى‌كنند.)
در آیه مذکور منظور اشتراک در کفر و شرک است.


۲.۳ - أُمَّةً (آیه ۱۲۰ سوره نحل)

(إِنَّ إِبْراهِيمَ كانَ‌ أُمَّةً قانِتاً لِلَّهِ)
(ابراهیم به تنهايى امّتى بود مطيع فرمان خدا. )
درآیه بالا ابراهيم به‌ تنهایى يک أُمَّت‌ شمرده شده، گفته‌اند: او امّتى بود كه فقط يک فرد داشت زيرا كه آن روز فقط او موحّد بود.
راغب گويد: يعنى او در عبادت خدا در مقام يک جماعت بود گويند: فلانى به‌ تنهایی يک قبيله ‌است.
ابن اثیر در نهایه نقل می‌كند: درباره‌ قسّ بن ساعده آمده: «يَبْعَثُ يَوْمَ الْقِيمَةِ أُمَّةً وَاحِدَةً.»


۲.۴ - أُمَّةٍ (آیه ۴۵ سوره یوسف)

(وَ قالَ الَّذی نَجا مِنْهُما وَ ادَّكَرَ بَعْدَ أُمَّةٍ)
«آن كه از دو نفر زندانى نجات يافته بود و بعد از مدّتى یوسف را ياد آورد، گفت»
در آيه‌ مذکور امّت را مدّت معنى كرده‌اند. شايد از جهت يكنواخت بودن روزها و سال‌هاى گذشته، به آن ها امّت اطلاق شده است.
راغب گويد: (وَ ادَّكَرَ بَعْدَ أُمَّةٍ) يعنى بعد از گذشتن اهل يک زمان يا اهل يک دين، يوسف را ياد آورد، اين معنى به نظر قوى می‌آید.


۲.۵ - أُمَمٌ‌ (آیه ۳۸ سوره انعام)

(وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ‌ أَمْثالُكُمْ)
(هيچ جنبنده‌اى در زمين و هيچ پرنده‌اى كه با دو بال خود پرواز مى‌كند، نيست مگر اين‌كه امّت‌هايى همانند شما هستند.)
أُمَم‌ جمع أمّت است.
صريح است در اين كه جنبندگان و طيور داراى تشكيلات و نظامات‌ هستند و در زندگى اهداف مشترک و مقررات مخصوصى دارند.امروز، اين مسئله كاملاً روشن شده است، نظام زندگى كه ميان مورچه‌ها، موريانه‌ها، ماهيان و غير آن‌ها برقرار است واقعاً مايه‌ اعجاب می‌باشد و آيه‌ فوق، بسيار قابل دقّت است.



۱. قرشی بنابی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۱۱۸.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۸۶.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت- حسینی، ج۶، ص۱۱.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۸۷.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۸۶.    
۶. مائده/سوره۵، آیه۲.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۲۶۴.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۱۶۲.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۱۸۹.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۳۸.    
۱۱. اعراف/سوره۷، آیه۳۸.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۵۵.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۱۴۲.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۱۳.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۰۰.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۴۴.    
۱۷. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۰.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۵۲۸.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۳۶۸.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۶۸.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۰۳.    
۲۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۸۶.    
۲۳. ابن اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج۱، ص۶۸.    
۲۴. یوسف/سوره۱۲، آیه۴۵.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۲۵۶.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۱۸۸.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۳۰.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۶۴.    
۲۹. طریحی، فخر الدین، تفسیر مجمع البحرین، ت حسینی، ج۶، ص۱۲.    
۳۰. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۸۶.    
۳۱. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۸۶.    
۳۲. انعام/سوره۶، آیه۳۸.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۳۲.    
۳۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۱۱۱.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۷۲.    
۳۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۷۸.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن‌، برگرفته از مقاله «امت»، ج۱، ص۱۱۸-۱۱۹.    






جعبه ابزار