أَنْبَتَکُمْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَنْبَتَکُمْ:(أَنبَتَكُم مِّنَ الْأَرْضِ) «أَنْبَتَکُمْ» از «انبات» (روياندن) به معنى آفريدن و ايجاد كردن به كار رفته است.
به موردی از کاربرد «أَنْبَتَکُمْ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ اللَّهُ أَنبَتَكُم مِّنَ الْأَرْضِ نَباتًا) «و
خداوند شما را همچون گياهى از
زمین رويانيد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ اللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَباتاً) يعنى خدا شما را از زمين رويانيد، روياندن نبات، چون
خلقت انسان بالأخره منتهى مى‌شود به عناصر زمينى، و خلاصه همين عناصر زمين است كه به طور خاصى تركيب مى‌شود، و به صورت مواد غذايى در مى‌آيد، و پدران و مادران آن را مى‌خورند، و در مزاجشان
نطفه مى‌شود، و پس از
نقل از پشت پدران به
رحم مادران، و رشد در رحم كه آن هم به
وسیله همين مواد غذايى است، به صورت يک انسان در مى‌آيد و متولد مى‌شود.
حقیقت نبات هم همين است، پس جمله مورد بحث در مقام بيان يک حقيقت است، نه اين‌كه بخواهد تشبيه و استعاره‌اى را به كار ببرد.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
تعبیر به «انبات» و رويانيدن، در مورد انسان، به خاطر آن است كه اولا آفرينش نخستين انسان از
خاک است و ثانيا تمام مواد غذايى كه انسان مى‌خورد و به كمک آن رشد و
نمو مى‌كند از زمين است يا مستقيما مانند سبزی‌ها و دانه‌هاى غذايى و ميوه‌ها، و يا به‌طور غيرمستقيم مانند
گوشت حيوانات، و ثالثا شباهت زيادى در ميان انسان و گياه
وجود دارد و بسيارى از قوانينى كه حاكم بر تغذيه و
تولید مثل و نمو و رشد گياهان است بر انسان نيز حكم فرماست.
اين تعبير در مورد انسان بسيار پرمعنى است و نشان مى‌دهد كه كار خداوند در مسألۀ
هدایت فقط كار يک معلم و استاد نيست، بلكه همچون كار يک
باغبان است كه بذرهاى گياهان را در محيط مساعد قرار مى‌دهد تا استعدادهاى نهفتۀ آن‌ها شكوفا شود.
در مورد
حضرت مریم نيز در آيۀ ۳۷
سوره آل عمران مى‌خوانيم:
(وَ أَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً) «خداوند به‌طرز شايسته‌اى گياه وجود مريم را آفريد (رويانيد) و پرورش داد.»
تعبير به «انبات» (رويانيدن) در مورد پرورش مريم،
اشاره به جنبه‌هاى تكامل معنوى و روحانى و اخلاقى مريم است.
اين جمله ضمنا اشاره به نكتۀ لطيفى مى‌كند و آن اين‌كه كار خداوند، «انبات» و رويانيدن است، يعنى همان‌طور كه در درون بذر گل‌ها و گياهان، استعدادهاى شايسته‌اى نهفته است كه در زير نظر
باغبان، پرورش مى‌يابند و خود را آشكار مى‌سازند، در درون وجود آدمى نيز همه‌گونه استعدادهاى عالى انسانى نهاده شده است كه اگر انسان، خود را تحت
تربیت مربيان الهى و
باغبان‌هاى باغستان
جهان انسانيت قرار دهد، بسرعت پرورش مى‌يابد و استعدادهاى نهفته، آشكار مى‌شود و انبات، به معنى واقعى
کلمه، صورت مى‌پذيرد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أَنْبَتَكُمْ»، ج۴، ص ۳۷۸.
