أَنزَلَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَنزَلَ:(وَ أَنزَلَ لَكُم مِّنْ الْأَنْعامِ) «أَنزَلَ» مصدرش «انزال» به معنى «نازل كردن» است.
به موردی از کاربرد «أَنزَلَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ واحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها وَ أَنزَلَ لَكُم مِّنْ الْأَنْعامِ ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ يَخْلُقُكُمْ في بُطونِ أُمَّهاتِكُمْ خَلْقًا مِن بَعْدِ خَلْقٍ في ظُلُماتٍ ثَلاثٍ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ لا إِلَهَ إِلّا هُوَ فَأَنَّى تُصْرَفونَ) «او همه شما را از يک
انسان آفريد، و همسرش را از
جنس او
خلق كرد؛ و براى شما هشت
زوج از چهارپايان آفريد؛ او شما را در
شکم مادرانتان در ميان تاريكى‌هاى سه‌گانه پوسته شكم،
رحم و كيسه
جنین آفرينشى بعد از آفرينش ديگر مى‌بخشد. اين است خداوند، پروردگار شما كه
حکومت عالم هستى از آن اوست؛ هيچ معبودى جز او نيست؛ پس چگونه از راه
حق منحرف مى‌شويد؟!.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ أَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ الْأَنْعامِ ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ) كلمه انعام به معناى
شتر و
گاو و
گوسفند و
بز است، و اگر آنها را هشت جفت خوانده، به اين اعتبار مجموع نر و ماده آن‌هاست.
و نيز اگر از خلقت چارپايان در
زمین تعبير كرده به اين‌كه ما آنها را نازل كرديم با اين‌كه آن حيوان‌ها از آسان نازل نشده‌اند.
به اين اعتبار است كه خداى تعالى
ظهور موجودات در زمين را بعد از آن‌كه نبودند انزال آن خوانده، چون در آيه شريفه
(وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلّا بِقَدَرٍ مَعْلومٍ) به طور كلى موجودات را نازل شده، و اندازه‌گيرى شده از خزينه‌هايى مى‌داند كه از هر چيز بى‌اندازه‌اش در آنجاست.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
تعبير به
(أَنْزَلَ لَكُمْ) (براى شما نازل كرد) در مورد چهارپايان- چنان كه قبلا هم گفته‌ايم- به معنى فرستادن از مكان بالا نيست، بلكه در اين‌گونه موارد به معنى «نزول مقامى» و نعمتى است كه از مقام برتر به مقام پائين‌تر داده شود.
اين احتمال را نيز داده‌اند كه «انزال» در اين‌جا از ماده «نزل» (بر
وزن رسل) به معنى پذيرايى كردن ميهمان يا نخستين چيزى است كه براى پذيرايى ميهمان مى‌آورند، نظير آن‌چه در
سوره آل عمران آيه ۱۹۸ در باره بهشتيان آمده:
(خالِدينَ فيها نُزُلًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ) «جاودانه در
بهشت مى‌مانند، اين پذيرايى از ناحيه خداست.»
بعضى از مفسران نيز گفته‌اند كه چهارپايان گرچه از
مکان بالا نازل نشده‌اند، ولى مقدمات
حیات و پرورش آنها كه قطرات جان‌پرور باران، و اشعه حيات‌بخش
آفتاب است، از سمت بالا به زمين مى‌آيد.
تفسير چهارمى نيز براى اين تعبير گفته‌اند و آن اين‌كه: همه موجودات در آغاز در خزانه
علم و
قدرت پروردگار، در
عالم غیب، بوده‌اند، سپس از مقام «
غیب» به مقام «شهود» و ظهور و بروز رسيده‌اند، لذا از آن تعبير به انزال شده است، چنان كه در آيه ۲۱
سوره حجر مى‌خوانيم:
(وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلّا بِقَدَرٍ مَعْلومٍ) خزائن و منابع هر چيزى نزد ماست و ما جز به مقدار معلوم از آن نازل نمى‌كنيم ولى
تفسیر اول از همه مناسب‌تر به نظر مى‌رسد، هر چند تضادى در ميان اين تفاسير نيست و ممكن است همه در مفهوم آيه جمع باشد.
در حديثى از
امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) در تفسير اين آيه مى‌خوانيم كه فرمود:
«
انْزالَهُ ذَلِكَ خلقهُ ايَّاهُ.» نازل كردن هشت جفت از چهارپايان همان آفرينش آنها از سوى خدا است.
اين
حدیث نيز ظاهرا
اشاره به تفسير اول است، چرا كه آفرينش خداوند آفرينشى است از سوى مقام برتر.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «انزل»، ج۴، ص ۴۱۹.
