أَلْقَی اَلسَّمْع (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَلْقَی اَلسَّمْع:(قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ) «أَلْقَی اَلسَّمْع» به معنى «گوش را افكند» و آن
کنایه از گوش دادن و نهايت دقت در
استماع است، شبيه تعبيرى كه در
فارسی داريم مى‌گوييم: «گوش ما نزد تو است» يعنى بخوبى به سخنانت گوش مى‌دهيم.
در آيۀ ۷۰
سوره طه، آن‌جا كه
موسی (علیه‌السلام) عصاى خود را افكند و مصنوعات ساحران را بلعيد، آمده است:
(فَأُلْقِيَ اَلسَّحَرَةُ سُجَّداً) تعبير به «القى» (بااستفاده از
فعل مجهول) گويا
اشاره به اين است كه آن‌چنان مجذوب موسى و تحت تأثير معجزۀ او واقع شدند كه گويى بى‌اختيار به
سجده افتادند.
به موردی از کاربرد «أَلْقَی اَلسَّمْع» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّ في ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَن كانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَ هُوَ شَهيدٌ) «در اين تذكّرى است براى آن كس كه
عقل دارد، يا گوش دل فرا دهد در حالى كه حضور قلب داشته باشد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
معناى
القاء سمع همان گوش دادن است، گويا انسان در هنگام گوش دادن به سخن كسى گوش خود را در اختيار او مى‌گذارد، تا هر چه خواست به او بفهماند.
و كلمه
شهید به معناى حاضر و مشاهده كننده است.
و معناى آيه اين است كه: در آن‌چه از حقائق كه از آن خبر داديم، و آن‌چه از داستان‌هاى امت‌هاى هلاک شده كه بدان
اشاره نموديم تذكرى است كه هر كس تعقل كند با آن متذكر مى‌گردد، و آن‌چه خير و نفعش در آن است انتخاب مى‌نمايد و هر كس كه گوش بدهد و آن را بشنود، و اشتغالات غير حق، او را از شنيدن حق مشغول نكرده باشد، و در عين
حال حاضر به شنيدن و فرا گرفتن شنيده‌هاى خود باشد، از آن متذكر مى‌شود.
در اين آيه بين كسى كه قلب دارد و كسى كه گوش دهد درحالى كه شاهد هم باشد، ترديد شده، فرموده يا آن باشد يا اين، و اين ترديد بدين جهت است كه مؤمن به حق دو جور است، يا كسى است كه داراى عقل است، و مى‌تواند حق را دريابد و بگيرد، و در آن تفكر كند و بفهمد حق چيست، و به آن اعتقاد بيابد، و يا كسى است كه تفكرش نيرومند نيست، تا حق و خير و نافع را از
باطل و
شر و مضر تميز دهد، چنين كسى بايد از ديگران بپرسد و پيروى كند.
و اما كسى كه نه نيروى تعقل دارد و نه حاضر است از گواهان، سخن حق را بشنود، هر چند آن گواه و شاهد
رسالت داشته باشد، و او را
انذار كند، چنين كسى جاهلى است لجباز، نه قلب دارد و نه گوش.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ألقی السمع»، ج۴، ص ۱۹۷.
