أَطْرٰافَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَطْرٰافَ:(فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ) «أَطْرٰافَ» جمع «طرف» به معنى ناحيه و جانب است.
تعبير به
(أَطْرٰافَ النَّهٰارِ) اشاره به
نماز ظهر است، زيرا همان‌طور كه گفته شد «اطراف» جمع «طرف» به معنى جانب است و اگر
روز را دو نيم كنيم نماز ظهر در يک طرف نيمۀ دوم قرار گرفته است.
آیه مى‌گويد: و قبل از
طلوع آفتاب و پيش از
غروب آن و همچنين در اثناى
شب و اطراف روز
تسبیح و
حمد پروردگارت را به‌جا آور.
به موردی از کاربرد «أَطْرٰافَ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(فَاصْبِرْ عَلَى ما يَقولونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُروبِها وَ مِنْ آناء اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّكَ تَرْضَى) «پس در برابر آن‌چه مى‌گويند،
صبر كن؛ و پيش از طلوع آفتاب، و قبل از غروب آن، تسبيح و حمد پروردگارت را به جا آور؛ و در ساعاتى از شب و اطراف روز پرورردگارت را تسبيح گوى؛ باشد كه از الطاف الهى خشنود شوى.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
وقت نماز ظهر را اطراف روز خوانده با اينكه وقت آن نيمه روز است بدين جهت بوده كه اگر روز را دو نيم كنيم ظهر در طرف آخر نيمه اول قرار دارد چون ظهر همان آخر نيمه اول است و نيز در طرف اول نيمه دوم قرار دارد چون درست است كه ظهر يک وقت است ولى در آن، دو اعتبار هست يكى اعتبار اينكه آخر نيمه اول روز است و ديگر اعتبار اينكه اول نيمه دوم است.
پس خلاصه اين شد كه اين يک وقت دو طرفه است. و اما اينكه چرا دو طرف را اطراف خوانده با اينكه اطراف جمع است و به كم‌تر از سه عدد اطلاق نمى‌شود؟ جواب مى‌گوييم هر چند معروف همين است كه كلمه جمع در
لغت عرب به عدد سه و بالاتر اطلاق مى‌شود ولى گاهى هم به دو اطلاق شده است، در آيه مورد بحث هم به همان اعتبار بوده.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اطراف»، ج۳، ص ۱۱.
