أَضْغاثُ أَحْلام (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَضْغاثُ أَحْلام: (قالُواْ أَضْغاثُ أَحْلامٍ) واژۀ «
اضغاث» جمع «
ضغث» (بر وزن حرص) به معنى «
يك بسته از هيزم يا گياه خشكيده يا سبزى يا چيز ديگر» است،
و «
احلام» جمع «
حُلُم» (بر وزن نهم) به معنى «
خواب و رؤيا» است.
بنابراين، اضغاث و احلام به معنى «
خوابهاى پريشان و مختلط» است، گويى از بسته‌هاى گوناگونى از اشياء متفاوت تشكيل شده است.
آیه مورد بحث دربارi ماجراى خواب سلطان
مصر است، او تعبيركنندگان و اطرافيان خود را حاضر كرد كه به
تعبیر خواب پردازند، ولى آنها در پاسخ وى اظهار ناتوانی کردند. ذكر اين نكته لازم است كه اظهار ناتوانى آنها واقعا به خاطر آن بوده كه مفهوم واقعى اين خواب براى آنها روشن نبود و لذا آن را جزء خوابهاى پريشان محسوب داشتند، چه اين كه خوابها را به دو گونه تقسيم مى‌كردند:
خوابهاى معنى دار كه قابل تعبير بود، و خوابهاى پريشان و بى‌معنى كه تعبير براى آن نداشتند و آن را نتيجه فعّاليت
قوه خیال مى‌دانستند، بخلاف خوابهاى گروه اول كه آن را نتيجه تماس
روح با
عوالم غیبی مى‌ديدند.
به موردی از کاربرد أَضْغاثُ أَحْلام در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالُواْ أَضْغاثُ أَحْلامٍ وَ ما نَحْنُ بِتَأْويلِ الأَحْلامِ بِعالِمينَ) «گفتند: اينها خوابهاى پريشان و آشفته‌اى است؛ و ما از تعبير اين گونه خوابها آگاه نيستيم».
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
در قرآن خوابهاى پريشان را كه حقايقش روشن نيست به دسته‌هايى از
چوب و يا
ريحان تشبيه كرده و فرموده
(قالُوا أَضْغاثُ أَحْلامٍ) براى اين بوده كه خواب پادشاه مصر به نظر ايشان يک دسته خاطرات غير مربوط به هم بوده. و اگر يک
رؤیا را دسته‌هايى از احلام خوانده به اين عنايت بوده كه بفهماند ادعاى ايشان اين بوده كه خواب پادشاه صورتى در هم و بر هم از رؤياهاى مختلفى است كه هر كدام براى خود تعبير جداگانه‌اى داشته و چون يک يک آنها مشخص نيست و با هم مخلوط شده لذا وقوف به تعبير آنها براى معبر دشوار گشته.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « أَضْغاثُ أَحْلام »، ص ۵۷۴.
