آیه لحوم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه ۱۴۵
انعام، درباره
حرمت برخی غذاها بحث و بررسی می کند.
به آیه ۱۴۵ سوره انعام «آیه لحوم» می‌گویند.
((قل لا اجد فی ما اوحی الی محرما علی طاعم یطعمه الا ان یکون میتة او دما مسفوحا او لحم خنزیر فانه رجس او فسقا اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ و لا عاد فان ربک غفور رحیم)؛ «بگو در آنچه بر من
وحی شده، هیچ
حرامی بر کسی که غذایی می‌خورد نمی‌یابم بجز اینکه
مردار باشد یا خونی که (از بدن حیوان) بیرون ریخته یا
گوشت خوک که اینها همه پلیدند، یا حیوانی که در طریق
گناه به هنگام سر بریدن، نام غیر
خدا (نام بتها) بر آنها برده شده است، اما کسانی که ناچار شوند بدون اینکه بخاطر
لذت باشد و یا زیاده از
حد بخورند (گناهی بر آنها نیست)
پروردگار تو آمرزنده مهربان است».)
در این
آیه، خوردن چهار چیز بر انسان
حرام شده است: مردار، خون ریخته شده،
گوشت خوک، و
گوشت حیوانی که به نام غیر خدا
ذبح گردد، و در مورد چهارم، به جای ذکر کلمه حیوان، کلمه «
فسق» آمده که به معنای خارج شدن از راه و رسم بندگی و
اطاعت فرمان خدا است.
ذکر این کلمه ممکن است اشاره به این باشد که
گوشتهای حرام، اصولا بر دو دسته است
گوشتهایی که
تحریم آنها به خاطر پلیدی و تنفر طبع و زیانهای جسمانی می‌باشد، و به آن «
رجس»
اطلاق می‌گردد.
و
گوشتهایی که نه پلید است و نه از نظر بهداشتی زیان آور، اما از نظر اخلاقی و معنوی نشانه بیگانگی از خدا و دوری از
مکتب توحید است، و به همین
دلیل نیز
تحریم شده است.
بنابراین نباید انتظار داشت که
گوشتهای حرام، همیشه دارای زیانهای بهداشتی باشد، بلکه گاهی به خاطر زیانهای معنوی و اخلاقیش
تحریم شده است، و از اینجا روشن می‌شود که شرائط ذبح اسلامی نیز بر دو گونه است، بعضی مانند بریدن رگهای چهارگانه و بیرون ریختن خون حیوان، جنبه بهداشتی دارد، و بعضی مانند رو به
قبله بودن و گفتن «بسم الله» و ذبح به وسیله
مسلمان، جنبه معنوی.
در اینجا یک سؤال پیش می‌آید که چگونه تمام
محرمات الهی در زمینه غذاها منحصر به چهار چیز شمرده شده است، با اینکه می‌دانیم غذاهای
حرام منحصر به اینها نیست،
گوشت حیوانات درنده و
گوشت حیوانات دریایی (جز ماهی فلس دار) و مانند آنها همگی
حرام هستند در حالی که در
آیه هیچ نامی از آنها به میان نیامده و
محرمات منحصر به چهار چیز شمرده شده است؟
بعضی در پاسخ این سؤال گفته‌اند که به هنگام نزول این آیات در
مکه، هنوز
حکم تحریم سایر غذاهای
حرام نازل نشده بود، ولی این جواب صحیح به نظر نمی‌رسد، گواه این سخن آنکه عین همین تعبیر یا شبیه آن در بعضی از سوره‌های مدنی نیز دیده می‌شود، مانند آیه ۱۷۳
سوره بقره .
ظاهر این است که این آیه، تنها نظر به نفی احکام خرافی
مشرکان دارد و به اصطلاح، «حصر اضافی» (یا نسبی) است، و به تعبیر دیگر آیه می‌گوید:
محرمات الهی اینها هستند نه آنچه شما به هم بافته‌اید.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«آیه لحوم».
