آیه سجده

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

آیه ۵۸ سوره مریم، یکی از ۴ آیه دارای سجده واجب می باشد.

---

با وجود این که آیات فراوانی درباره سجده در قرآن هست و چهار آیه نیز متضمن سجده واجب و برخی دیگر دربرگیرنده سجده مستحبند، برخی دانشمندان فقط به آیه ۵۸ سوره مریم "آیه سجده" گفته‌اند:

---

(اولئک الذین انعم الله علیهم من النبیین من ذریة آدم وممن حملنا مع نوح ومن ذریة ابراهیم واسرائیل وممن هدینا واجتبینا اذا تتلی علیهم آیات الرحمن خروا سجدا وبکیا)؛ "آنان کسانی از پیامبران بودند که خداوند بر ایشان نعمت ارزانی داشت از فرزندان آدم بودند و از کسانی که همراه نوح (بر کشتی) سوار کردیم و از فرزندان ابراهیم و اسرائیل و از کسانی که (آنان را) هدایت نمودیم و برگزیدیم (و) هر گاه آیات (خدای) رحمان بر ایشان خوانده می‌شد سجده کنان و گریان به خاک می‌افتادند".

---

بر تلاوت کننده یا شنونده آیات ۱۵ سوره سجده، ۳۷ سوره فصلت، ۶۲ سوره نجم و ۱۹ علق واجب است سجده کنند، و غیر از این چهار مورد، جاهایی در قرآن که آیه سجده وارد شده است، سجده مستحبی دارد، که آیه مورد بحث، از آن‌ها است.
امام خمینی در تحریرالوسیله درباره آیاتی از قرآن که در صورت تلاوت آن‌ها سجده کردن واجب است می‌فرماید: هنگام خواندن چهار آیه در چهار سوره، سجده کردن واجب است: آخر سوره نجم و آخر سوره علق و لا یستکبرون در سوره الم تنزیل و تعبدون در سوره حم فصّلت. و همچنین است هنگام گوش دادن به تلاوت این آیات، بر خلاف شنیدن آن‌ها بنابر اظهر، ولی ترک احتیاط شایسته نیست. و تمام آیه سبب وجوب سجده است، بنابراین با خواندن مقداری از آیه ولو اینکه لفظ سجده آن باشد، سجده کردن واجب نیست، گرچه احوط (استحبابی) است. و وجوب سجده فوری است که تاخیر آن جایز نیست و چنانچه سجده را - اگرچه از روی معصیت - تاخیر بیندازد، باید آن را به جا آورد و وجوب آن ساقط نمی‌شود.

---

۱- درصورتی‌که سبب وجوب سجده یکی پس از دیگری تکرار شود و برای دفعه قبلی سجده کرده باشد، قطعاً باید سجده هم تکرار شود، و اگر یکی پس از دیگری تکرار شود و برای دفعه قبلی سجده نکرده باشد، وجوب تکرار سجده برای دفعه بعدی خالی از قوّت نیست، ولی اگر یکی پس از دیگری نباشد (مثلاً هم‌زمان، به تلاوت عده‌ای گوش دهد) بعید نیست که تکرار سجده واجب نباشد.
۲- اگر در حال سجده، آیه سجده را بخواند و یا گوش دهد، واجب است سر از سجده بردارد، سپس به سجده رود و ادامه دادن همان سجده به قصد سجده واجب قرآن و یا کشیدن پیشانی از جای سجده به‌طرف دیگر کفایت نمی‌کند و همچنین است در جایی که بدون قصد سجده، پیشانی‌اش روی زمین باشد و آیه سجده را گوش کند یا آن را بخواند، (که باید سر بردارد، سپس سجده نماید).
۳- ظاهر این است که در وجوب سجده بر کسی که آیه سجده را گوش می‌کند، شرط است که آنچه را شنیده است به‌عنوان تلاوت و به قصد قرآن بودن خوانده شده باشد، بنابراین اگر شخصی به‌وسیله آیه‌ای سخن بگوید، بدون آن‌که قصد تلاوت قرآن را داشته باشد، با گوش‌دادن آن سجده واجب نمی‌شود و همچنین است اگر آیه سجده را از بچه غیر ممیّز یا شخص خواب یا از ضبط صوت بشنود؛ اگرچه احتیاط (مستحب) آن است که سجده نماید، خصوصاً در مورد شخص خواب.
۴- لازم است هنگام شنیدن، کلمات و حروف آیه را از هم تمیز دهد، بنابراین شنیدن همهمه (برای وجوب آن) کافی نیست؛ اگرچه احوط (استحبابی) است.
۵- نه‌تنها خواندن آیات سجده بلکه «خواندن سوره‌های عزائم‌ چهارگانه - اقرا، النجم، الم تنزیل و حم السجده - هرچند قسمتی از آن‌ها باشد حتی خواندن بسم اللَّه الرحمن الرحیم به نیّت یکی از این سوره‌ها بر جنب حرام است.»
و همچنین خواندن سوره‌های عزائم‌ بر حائض و نفساء نیز حرام است. این توضیح لازم است که آنچه بر این اشخاص حرام است خواندن این سوره‌ها است نه استماع آن‌ها، پس اگر شخص جنب یا حائض و نقساء سور عزائم را عمداً هم گوش دهند مرتکب گناه نشده‌اند و سجده کردن بر آنان به سبب گوش‌دادن به آیه سجده واجب است.

---