هَمْهَمَة (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَمْهَمَة (به فتح هاء و سکون میم و فتح هاء و میم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
سخن گفتن به طور
خفی است. صداى
گاو و
فیل و امثال آن‌ها را نيز «همهمه» گويند.
سه مورد از اين مادّه در
نهج‌البلاغه آمده است.
هَمْهَمَة:
به معنای سخن گفتن به طور خفی است. نیز صدای گاو و فیل و امثال آن‌ها را همهمه گویند.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
در وصف اهل
تقوی فرموده:
«طوبَى لِنَفْس أَدَّتْ إِلَى رَبِّها فَرْضَها، وَ عَرَكَتْ بِجَنْبِها بُؤْسَها وَ هَجَرَتْ في اللَّيْلِ غُمْضَها، حَتَّى إِذا غَلَبَ الْكَرَى عَلَيْها افْتَرَشَتْ أَرْضَها، وَ تَوَسَّدَتْ كَفَّها، في مَعْشَر أَسْهَرَ عُيونَهُمْ خَوْفُ مَعادِهِمْ، تَجافَتْ عَنْ مَضاجِعِهِمْ جُنوبُهُمْ، وَ هَمْهَمَتْ بِذِكْرِ رَبِّهِم شِفاهُهُمْ، وَ تَقَشَّعَتْ بِطولِ اسْتِغْفارِهِم ذُنوبُهُمْ.» «خوشا به حال آن‌كس كه
وظیفه واجبش را نسبت به پروردگارش ادا كرده، سختى و مشكلات را تحمّل نموده،
خواب را در
شب كنار گذارده، تا آن‌گاه كه بر او غلبه كند، روى
زمین دراز بكشد و
دست زير
سر بگذارد و استراحت كند، در ميان گروهى باشد كه از
خوف معاد، چشمهايشان خواب ندارد، پهلوهايشان براى استراحت در خوابگاهشان قرار نگرفته، همواره لب‌هايشان به
ذکر پروردگار در
حرکت است، گناهانشان بر اثر
استغفار از بين رفته.»
(شرح‌های نامه:
)
حضرت در مقام حمد فرموده:
«الْحَمْدُ لله الَّذي أَظْهَرَ مِنْ آثارِ سُلْطانِهِ، وَ جَلالِ كِبْرِيائِهِ، ما حَيَّرَ مُقَلَ الْعُقولِ مِنْ عَجائِبِ قُدرَتِهِ، وَ رَدَعَ خَطَراتِ هَماهِمِ النُّفوسِ عَنْ عِرْفانِ كُنْهِ صِفَتِهِ.» «
حمد و ستايش مخصوص خداوندى است كه از آثار
قدرت و
جلال كبرياييش آن‌قدر آشكار ساخته كه
چشم عقل‌ها از عجايب قدرتش در
حیرت فرو رفته و انديشه‌هاى بلند انسان‌ها را از شناختن كنه صفاتش بازداشته است.»
(شرح‌های خطبه:
)
سه مورد از اين کلمه در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «همهمه»، ج۲، ص۱۱۰۷.
