آیه سؤال (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه ۲۴
صافات، درباره
سوال از
ولایت علی بن ابی طالب علیه‌السّلام در
قیامت می باشد.
علاوه بر
آیه ۴۳
سوره نحل،
به آیه ۲۴
سوره صافات هم «آیه سؤال» گفته می‌شود: (وقفوهم انهم مسؤلون)؛ «آنها را متوقف سازید که باید بازپرسی شوند».
در آیات قبلی این سوره،
بیان شده که
فرشتگان عذاب،
ظالمان و همفکران آنها را به ضمیمه بتها و معبودان دروغین یک جا
کوچ می‌دهند و به سوی جاده
جهنم،
هدایت می‌کنند. در همین هنگام
خطاب صادر می‌شود که آنها را متوقف سازید چون باید مورد بازپرسی قرار گیرند. اما پیرامون موضوعات مورد سؤال مصادیق مختلفی را مفسران بیان کرده‌اند، مثل:
بدعتها، اعمال زشت و خطاها،
توحید و لا اله الا الله،
نعمت جوانی و تندرستی و
عمر و مال و مانند اینها.
و در
روایت معروفی که از طرق
اهل سنت و
شیعه نقل شده، آمده است که از
ولایت علی علیه‌السّلام سؤال می‌شود.
شیخ طوسی در
امالی از
انس بن مالک از
پیغمبر گرامی
اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم
نقل می‌کند: «اذا کان یوم القیامه و نصب الصراط علی جهنم لم یجز علیه الا من معه جواز فیه ولایة علی بن ابی طالب، و ذلک قوله تعالی: (و قفوهم انهم مسؤلون) یعنی: عن ولایة علی بن ابی طالب علیه‌السّلام:
«هنگامی که
روز قیامت می‌شود و
صراط بر روی
جهنم نصب می‌گردد هیچکس نمی‌تواند از روی آن عبور کند مگر اینکه جوازی در
دست داشته باشد که در آن
ولایت علی علیه‌السّلام باشد و این همان است که خداوند می‌گوید: وقفوهم انهم مسؤلون.
در بسیاری از
کتب اهل سنت نیز
تفسیر این آیه به سؤال شدن از ولایت علی بن ابی طالب علیه‌السّلام ، از
ابن عباس و ابو سعید خدری، از پیغمبر گرامی
اسلام صنقل شده است، از جمله کسانی که این
حدیث را نقل کرده‌اند این دانشمندان هستند: ابن حجر هیثمی در الصواعق المحرقه، علامه سبط ابن جوزی در تذکره، آلوسی در روح المعانی.
البته این گونه
روایات مفهوم گسترده آیات را
محدود نمی‌سازد، بلکه در
حقیقت مصداقهای روشن آیات را منعکس می‌کند، بنابراین هیچ مانعی ندارد که سؤال از همه
عقائد شود، ولی از آنجا که مساله ولایت موقعیت خاصی در
بحث عقائد دارد بالخصوص روی آن تکیه شده است.
این نکته نیز شایان توجه است که ولایت به معنای یک دوستی ساده و یا اعتقاد خشک نیست، بلکه
هدف قبول رهبری
علی علیه‌السّلام در مسائل اعتقادی و عملی و اخلاقی و اجتماعی بعد از پیغمبر گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است، مسائلی که نمونه‌هایی از آن در خطبه‌های غرای
نهج البلاغه و کلمات منقول از آن
حضرت علیه‌السّلام منعکس است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه سؤال».
