آوَیٰ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آوَیٰ: (آوَى إِلَيْهِ أَخَاهُ)«آوَیٰ» به معنای نازل شدن و منضم شدن است.
سرانجام برادران وارد بر
یوسف (علیه‌السلام) شدند، و به او اعلام داشتند كه دستور تو را به كار بستيم و با اين‌كه
پدر در آغاز موافق فرستادن برادر كوچک با ما نبود با اصرار او را راضى ساختيم، تا بدانى ما به گفته و
عهد خود وفاداريم.
يوسف آن‌ها را با احترام و اكرام تمام پذيرفت، و به ميهمانى خويش دعوت كرد. سپس دستور داد براى هر دو نفر يک اطاق خواب مهيا كردند،
بنیامین تنها ماند يوسف گفت: او را نزد من بفرستيد، در اين هنگام يوسف برادرش را نزد خود جاى داد، اما ديد او بسيار ناراحت و نگران است. در اين‌جا پيمانه
صبر يوسف لبريز شد و پرده از روى حقيقت برداشت، چنان كه
قرآن مى‌گويد: هنگامى كه وارد بر يوسف شدند او برادرش را نزد خود جاى داد و گفت: من همان برادرت يوسفم.
به موردی از کاربرد «آوَیٰ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لَمّا دَخَلواْ عَلَى يوسُفَ آوَى إِلَيْهِ أَخاهُ قالَ إِنّي أَناْ أَخوكَ فَلا تَبْتَئِسْ بِما كانواْ يَعْمَلونَ) «هنگامى كه برادران بر يوسف وارد شدند، برادرش را نزد خود جاى داد و گفت: من
برادر تو هستم، از آن‌چه آن‌ها انجام مى‌دادند، غمگين مباش.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
کلمه «اوى» از مادّه
ایواء به معناى
نزدیک به خود كردن و كسى را در كنار خود نشاندن است، و «ابتئاس» ناراحتى و
غم و اندوه به خود راه دادن است، و
ضمیر «يعملون» به برادران برمى‌گردد.
و معناى آيه اين است كه چون بعد از وارد شدن به مصر به برادر خود يوسف وارد شدند، برادر خود- همان برادرى كه يوسف (علیه‌السلام) دستور داده بود بار دوم همراه خود بياورند يعنى برادر پدر و مادريش- را نزد خود برد و گفت من برادر تو هستم يعنى يوسفى كه از دير زمانى ناپديد شده بود. (اين جمله يا
خبر بعد از خبر است و يا جواب از
سؤال مقدر كه ممكن است
بنیامین كرده و از يوسف (علیه‌السلام) پرسيده باشد تو كيستى؟) پس یوسف (علیه‌السلام) به او گفت اندوه به خود راه مده و از آن كارها كه برادران مى‌كردند، و آن آزارها و ستم‌هايى كه از در
حسد به من و تو روا مى‌داشتند بخاطر اين‌كه مادرمان از مادر ايشان جدا بود.
ممكن هم هست معنايش اين باشد كه از آن‌چه كارمندان من مى‌كنند غمگين مباش، زيرا همه، نقشه‌هايى است كه خود من قبلا طرح كرده‌ام، تا تو را بر حسب ظاهر بازداشت و در واقع نزد خودم نگهدارم. و از ظاهر سياق برمى‌آيد كه يوسف (علیه‌السلام) در خلوت و پنهانى خود را به برادر معرفى كرد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «آوی»، ص۱۴۰.
