آغاز پیری (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آغاز
پیری پس از پایان یافتن دوران توانمندی و
جوانی ، نشانه مقهور بودن انسان در مقابل
اراده الهی است.
آغاز پیری پس از پایان یافتن دوران توانمندی و جوانی، نشانه مقهور بودن
انسان در مقابل اراده الهی است: «الله الذی خلقکم من ضعف ثم جعل من بعد ضعف قوة ثم جعل من بعد قوة ضعفا وشیبة یخلق ما یشاء وهو العلیم القدیر» خدا همان کسی است که شما را آفرید در حالی که ضعیف بودید سپس بعد از این ضعف و ناتوانی قوت بخشید، و باز بعد از قوت،
ضعف و پیری قرار داد، او هر چه بخواهد می‌آفریند، و اوست
عالم و قادر.
ضعف در مقابل قوت است، و کلمه من در جمله «من ضعف» برای
ابتداء است. و آیه چنین معنی می‌دهد، که خدا خلقت شما را از ضعف ابتداء کرد، یعنی شما در ابتدای خلقت ضعیف بودید و مصداق این ضعف - به طوری که از مقابله بر می‌آید - اول طفولیت است، هر چند که ممکن است بر
نطفه هم صادق باشد و مراد از قوت بعد از ضعف، رسیدن طفل است به حد
بلوغ ، و مراد از ضعف بعد از قوت، دوران پیری است، و لذا کلمه شیبه - پیری را بر آن (ضعف) عطف کرد، تا
تفسیر آن باشد، و اگر ضعف و قوت را
نکره آورد، برای این است که دلالت کند بر
ابهام ، و معین نبودن مقدار، چون افراد در آن اختلاف دارند.
«هو الذی خلقکم من تراب ثم من نطفة ثم من علقة ثم یخرجکم طفلا ثم لتبلغوا اشدکم ثم لتکونوا شیوخا...» او کسی است که شما را از خاک آفرید سپس از
نطفه ، بعد از علقه (خون منعقد) سپس شما را به صورت طفلی بیرون می‌فرستد، بعد به مرحله کمال قوت می‌رسید، بعد از آن پیر می‌شوید... .
نخستین مرحله، مرحله
تراب و خاک است که اشاره به آفرینش
آدم جد نخستین ما از خاک می‌باشد، و یا خلقت همه انسانها از خاک، چرا که مواد غذائی که وجود انسان و حتی نطفه او را تشکیل می‌دهد اعم از مواد حیوانی و گیاهی همه از خاک مایه می‌گیرد. مرحله دوم مرحله نطفه است که مربوط به همه انسانها جز آدم و همسرش
حوا است.
مرحله سوم مرحله‌ای است که نطفه تکامل یافته، و نمو قابل ملاحظه‌ای نموده، و به صورت یک قطعه خون بسته در آمده است. بعد از این مرحله
مضغه (چیزی شبیه به گوشت جویده) و مرحله ظهور اعضاء، مرحله حس و حرکت است که
قرآن در اینجا سخنی از این سه مرحله به میان نیاورده هر چند در
آیات دیگر به آن اشاره کرده است. در اینجا چهارمین مرحله را مرحله تولد
جنین ذکر می‌کند، و مرحله پنجم را مرحله تکامل
قدرت و قوت جسمی که بعضی آن را سن سی سالگی می‌دانند که در آن حداکثر نمو قوای جسمانی حاصل می‌شود و بعضی آن را کمتر یا بیشتر گفته‌اند، البته ممکن است در افراد متفاوت باشد و قرآن از آن تعبیر به
بلوغ اشد کرده است.
از آن به بعد مرحله عقب گرد و از دست دادن نیروها آغاز می‌شود و تدریجا دوران پیری که مرحله ششم است فرا می‌رسد. سرانجام پایان عمر که آخرین مرحله است فرا می‌رسد و
انتقال از این سرا به سرای جاویدان تحقق می‌یابد. آیا با اینهمه تغییرات و تطورات منظم، و حساب شده، باز هم جای تردید در قدرت و عظمت مبداء عالم هستی و الطاف و مواهب او وجود دارد؟
قابل توجه اینکه در چهار مرحله اول که مربوط به آفرینش از
خاک و نطفه و
علقه و تولد طفل است تعبیر به «خلقکم» (شما را آفرید) شده، و هیچ نقشی برای خود انسان در آن قائل نیست، ولی در سه مرحله بعد از تولد یعنی مرحله وصول به نهایت قوت جسمانی، و بعد از آن پیری، و بعد پایان عمر، تعبیر «لتبلغوا» (تا برسید) و «لتکونوا» (تا بوده باشید) آمده است که هم اشاره‌ای است به استقلال وجودی
انسان بعد از تولد و هم احتمالا اشاره‌ای است به این حقیقت که این دورانهای سه گانه ممکن است با حسن
تدبیر یا سوء تدبیر خود انسان جلوتر یا عقب تر شود، و گاه
پیری زودرس، یا مرگ زودرس، دامان انسان را بگیرد، و این نشان می‌دهد که تعبیرات قرآن تا چه حد دقیق و حساب شده است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۲۷۵، برگرفته از مقاله «آغاز پیری».
