• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آخرین آیه (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: آخرین آیه.


آخرین آیه نازل شده در قرآن مشخص نشده است، اما مفسران طبق روایات نزول آخرین آیه را مشخص کرده و دیدگاه‌های متفاوتی درباره آن مطرح کرده‌اند. اغلب مفسران آخرین آیه نازل شده را، آیه ۲۸۱ سوره بقره معرفی کرده‌اند.



اهل سنّت به روایت براء بن عازب آخرین آیه نازل شده را آیه‌: (يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللّهُ يُفْتيكُمْ فی الْكَلالَةِ..) (از تو درباره حكم ارث خواهران و برادران سؤال مى‌كنند، بگو: «خداوند، حكم ارث خواهر و برادر را براى شما بيان مى‌كند)
به روایت ابن عباس‌ (وَ اتَّقُواْ يَوْمًا تُرْجَعُونَ فيهِ إِلَى اللّهِ ..) (و از روزى بپرهيزيد و بترسيد كه در آن روز به سوى خدا باز گردانده مى‌شويد...)
و به روایت ابیّ بن کعب‌ (لَقَدْ جاءكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ ..) (به يقين، پيامبرى از ميان شما به سويتان آمد كه رنج‌هاى شما بر او سخت است.) می‌دانند چنانکه واحدی در مقدمه اسباب النزول ص۸ نقل کرده است.
در مجمع ذیل آیه‌: (وَ اتَّقُوا یَوْماً...) از ابن عباس و سدّی نقل کرده که آخرین آیه قرآن این آیه است و چون نازل گردید جبرئیل گفت: آن را در راس آیه ۲۸۰ (سوره بقره) بگذار، آنگاه از مفسّران نقل کرده که این آخرین آیه نازل شده است رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پس از آن بیست و یک روز و به قول ابن جریح نه روز و به قول دیگران هفت شب در دنیا ماند.
در تفسیر برهان آن را از واحدی نقل کرده که آن حضرت بعد از نزول آیه، ۲۱ روز در دنیا ماندند ، المیزان آن را از درّ المنثور نقل و پسندیده است. در کشّاف نیز از ابن عباس نقل کرده و گوید: جبرئیل به آن حضرت گفت: آن را در راس آیه ۲۸۰ بقره بگذار. ابن کثیر نیز آن را در تفسیر خود آورده است.


۱. نساء/سوره۴، آیه۱۷۶.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۰۶.    
۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۱۵۵.    
۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۲۵۳.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۲۹.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۱۷۴.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۲۸۱.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸۱.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۴۲۷.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۲۸۴.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۷۶.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۱۹۵.    
۱۳. توبه/سوره۹، آیه۱۲۸.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۰۷.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۴۱۴.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۵۶۴.    
۱۷. واحدی، علی بن احمد، اسباب النزول ت الحمیدان، ج۱، ص۱۴.    
۱۸. بقره/سوره۲، آیه۲۸۱.    
۱۹. بقره/سوره۲، آیه۲۸۰.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۷۶.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۱۹۵.    
۲۲. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ۵۶۱.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۴۲۷.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۶۵۵.    
۲۵. بقره/سوره۲، آیه۲۸۰.    
۲۶. زمخشری، محمود بن عمرو، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۱، ص۵۹۸.    
۲۷. ابن کثیر، عمادالدین، تفسیر ابن کثیر، ج۱، ص۳۴۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «آخرین آیه نازل شده‌»، ج۵، ص۲۸۰-۲۸۱.    






جعبه ابزار