آثار اسلامی مکه و مدینه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آثار اسلامی مکه و مدینه، اثر
رسول جعفریان است که به
زبان فارسی در
عصر حاضر درباره آثار و اماکن اسلامی دو شهر مقدس
مکه و
مدینه با اشاره به تاریخچه و ویژگی‌های هر بنا بیان می‌شود.
![آثار اسلامی مکه و مدینه]()
تلاش چند ساله معاونت آموزش و تحقیقات
بعثه مقام معظم رهبری (مدظله
العالی) سبب شده تا کتاب‌های چندی در زمینه آثار
مکه و
مدینه در اختیار زائران و مشتاقان قرار گیرد.
در شمار نخستین آثاری که در این باره نشر یافته همین کتاب بود که با عجله و با استفاده از مآخذ چندی آماده و نشر گردید. در آن زمان نویسنده بیش از هر چیز از مآخذ بهره برده و توفیق تحقیق میدانی پیش نیامده بود تا این که در طی سال‌های گذشته اثر مزبور چندین بار به چاپ رسید. دوستان و مشتاقان وی در ضمن تشویقی یادآور نکاتی می‌شدند که برای تکمیل و رفع نواقص و خطاهای کتاب بسیار مفید بود. نویسنده نیز در طی چند سفر با تحقیقات میدانی کوشید تا کتاب حاضر را کامل‌تر و کم‌نقص‌تر عرضه کند.
اینک در تحریر جدید کتاب بالغ بر یک دوم، به حجم آن افزوده شده و از بسیاری از موارد رفع اشکال شده است.
کتاب مشتمل بر یک پیش گفتار و دو بخش است. پیش گفتار به معرفی چند تالیف درباره تاریخ
حرمین شریفین اختصاص دارد.
در مقدمه کتاب درباره معرفی چند اثر مهم پیرامون مکه و مدینه می‌نویسد و درباره شهر مکه چنین می‌نویسد:
تاریخ‌نگاران و
جغرافی‌دانان، درباره هیچ شهری به اندازه مکه و مدینه، مطلب ننوشته‌اند، دلیل آن روشن است؛ چرا که همه می‌دانیم این دو شهر، نزد
مسلمانان از قداست برخوردار بوده و ثبت اخبار وضعیت شهر، تحول و چگونگی بناهای تاریخی- دینی آن، برای مسلمانان اهمیت بسیار دارد.
گر چه برخی از این آثار مکتوب کهن، به دلایل مختلف از میان رفته و حتی نسخه‌ای از آنها به دست ما نرسیده است، لیکن، بسیاری از آنها به دست آمده و اخیرا شماری دیگر در این باره تالیف شده است. سپس به معرفی اجمالی مهم‌ترین آنها می‌پردازد.
در بخش اول کتاب، بناهای مکه با این موضوعات معرفی شده است: مقدمه‌ای بر جغرافیای
جزیره العرب، مکه و
کعبه پیش از
اسلام، تاریخ مکه در دوره اسلامی، کعبه و
مسجدالحرام در دوره اسلامی، تاریخچه بنای بخش‌های مسجدالحرام (ساختمان کعبه،
پرده کعبه،
ارکان کعبه،
درهای مسجدالحرام، مقامات چهارگانه در
مسجد الحرام)،
مساجد مکه (
مسجد الاجابه،
مسجد المتکائ،
مسجد شجره،
مسجد ردم الاعلی یا
مسجد الرایه،
مسجد الغنم،
مسجد مختفی،
مسجد حمزه،
مسجد بلال،
مسجد ابوبکر)، مشاعر مقدسه و
مساجد آنها (
عرفات،
مزدلفه،
منا،
مسجد خیف،
مسجد البیعه،
مسجد کوثر،
مسجد شجره،
مسجد غدیرخم و (...، آثار مذهبی و تاریخی مکه مکرمه (
شعب ابی‌طالب،
مولد النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
خانه حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیهم)،
خانه ارقم، کوه و
غار حرا، کوه و
غار ثور،
قبرستان معلاه،
مقبره شهدای فتح).
بخش دوم کتاب نیز حاوی اطلاعاتی درباره تاریخ
مدینه منوره و آثار و بناهای آن است. مباحث این بخش عبارت‌اند از: یثرب و اسلام،
مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، قسمت‌های داخلی مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، شرق مدینه،
مساجد و اماکن غرب مدینه،
بقیع و آثار تاریخی آن، موقعیت
غزوه احد و آثار تاریخی آن.
کتاب با عکس‌ها، نقشه‌ها و طرح‌هایی از بناها و اماکن معرفی شده همراه است.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
